Europees Parlement wil af van unanimiteit bij belangrijke beslissingen van de Europese Unie
Het Europees Parlement heeft met een nipte meerderheid een reeks voorstellen goedgekeurd om de werking van de Europese Unie te veranderen. Zo moet er bijvoorbeeld een einde komen aan de unanimiteit onder de lidstaten, die nodig is om belangrijke beslissingen te nemen. Het gaat voorlopig slechts om een voorstel.
"Europa is niet klaar voor de brutale wereld waarin we sinds enkele jaren leven en ze is niet klaar voor een uitbreiding met nieuwe lidstaten", riep Guy Verhofstadt (Open VLD) zijn collega’s op om voor zijn resolutie te stemmen. De liberaal – die aan de laatste maanden van zijn carrière bezig is – stelt daarin voor om het verdrag van de Europese Unie aan te passen.
Het huidige Verdrag van Lissabon dateert uit 2007. In een verdrag is vastgelegd hoe de Europese Unie werkt. Het regelt onder meer welke bevoegdheden onder de Europese Unie vallen en hoeveel macht de lidstaten en verschillende instellingen hebben in het nemen van beslissingen.
Volgens Verhofstadt is het verdrag dringend toe aan een update: "De huidige regels verlammen de Unie, we slagen er niet om beslissingen die snelheid vereisen ook snel te nemen. Zeker als we de EU gaan uitbreiden is een nieuw verdrag nodig."
Het voorstel van Verhofstadt en vier andere parlementsleden kon slechts op een nipte meerderheid rekenen. 291 parlementariërs stemden voor, 274 tegen.
BEKIJK - "Dit voorstel gaat net goed zijn voor de kleinere lidstaten in de Europese Unie", legt Guy Verhofstadt uit in "Terzake":
Geen veto meer van één lidstaat die alles blokkeert
Het parlement stelt voor om het verdrag op meer dan honderd punten te wijzigen. Het meest opvallende onderdeel: een einde maken aan de vereiste unanimiteit. Om sommige belangrijke beslissingen te nemen, moeten alle lidstaten akkoord zijn. Eén van de zevenentwintig landen kan dus met een veto alles blokkeren. Daar wil het parlement vanaf.
De EU stoot geregeld op dat gebrek aan unanimiteit. Hongaars premier Viktor Orban liet gisteren nog weten dat hij niet zal instemmen met extra financiële steun voor Oekraïne en ook het EU-lidmaatschap van het land wil tegenhouden.
De andere lidstaten kunnen daarover geen beslissingen nemen als Orban niet meewil. Dat probleem dreigt alleen maar groter te worden als de Unie in de toekomst zou uitbreiden naar 35 of zelfs 37 lidstaten.
In plaats van unanimiteit zullen de lidstaten moeten beslissen bij zogenoemde gekwalificeerde meerderheid, een systeem dat nu ook al gebruikt wordt in veel dossiers. Om kleine lidstaten genoeg zeggenschap te geven, zal de vereiste meerderheid wel hoger liggen.
Machtigere EU
Het voorstel zou de Unie ook meer bevoegdheden geven. Beleid op gebied van milieu en biodiversiteit, alsook onderhandelingen over klimaatverandering, zouden volledig door de EU bepaald worden en niet meer door de lidstaten.
Ook op het gebied van gezondheidszorg en onderwijs zou Europa meer te zeggen krijgen. Het parlement stelt daarnaast voor dat het zelf meer macht krijgt om op gelijkere voet te staan met de Commissie en de Raad, de andere instellingen van de EU.
De verdragswijzigingen zoals ze door het parlement op tafel gelegd zijn, zullen de macht van het Europese niveau vergroten. Voorstanders denken dat dat nodig is om een sterker blok te vormen en sterk te staan in een wereld met supermachten als de VS en China.
Verdrag wijzigen niet nodig volgens critici
De kwestie verdeelt Europa wel. Niet iedereen vindt een verdragswijziging nodig. "Dit is een heel heel slecht plan. Dit is voor niks nodig. Het verdrag van Lissabon is toekomstbestendig", zegt N-VA-parlementslid Geert Bourgeois.
"De wijzigingen zullen ertoe leiden dat men nog meer top-down vanuit Brussel beslist. Bevoegdheden zoals gezondheidszorg moeten dicht bij de mensen worden uitgeoefend. Om een rol te spelen in de wereld heb je geen centrale superstaat nodig ver weg van de mensen."
Dit is een heel heel slecht plan
De goedkeuring van de voorstellen zijn een eerste stap in een ongetwijfeld lange en moeilijke weg naar een nieuw verdrag, als het effectief zo ver komt. Voor een verdragswijziging is immers unanimiteit onder de lidstaten vereist. "Tegen 2030 moeten we klaar zijn met het nieuwe verdrag", vindt Verhofstadt.
Hij hoopt dat de goedkeuring van het parlement leidt tot een conventie na de Europese verkiezingen in juni. Op die conventie over de toekomst van de EU zouden regeringsleiders, Europese en nationale parlementsleden debatteren over een mogelijke verdragswijziging. In december bespreken de lidstaten op de Europese top voor het eerst het voorstel.