Antwerpen kent sinds 2017 een lage-emissiezone (LEZ) en die werpt zijn vruchten af in de binnenstad. De luchtkwaliteit gaat erop vooruit: volgens recente metingen zou de CO₂-uitstoot met 29% zijn gezakt in vergelijking met 2005. Alleen blijven de Antwerpse Ring en enkele grote invalswegen zorgenkinderen.

Eén van de bronnen van vervuiling zijn frauderende chauffeurs. Vrachtwagenchauffeurs die hun katalysator uitschakelen, besparen op onderhoudskosten, maar stoten wel tot vijftien keer meer uit dan voertuigen die wel in regel zijn. Maar ook oude dieselmotoren, van voor 2019, stoten veel meer stikstofoxiden uit dan de fabrikanten beloven.

“Het terugdringen van fraude met AdBlue (waterachtige oplossing die dieselvoertuigen schoner laat rijden, red.), fabrikantenfraude en roetfilterfraude kan de uitstoot van schadelijke stoffen met respectievelijk 40, 70 en zelfs 80% terugdringen”, zei minister Demir in 2021.

Lasertechnologie

De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) schat dat 5 tot 10% van de vrachtwagens in Vlaanderen rondrijdt met een uitgeschakelde katalysator. Het Vlaams Verkeerscentrum berekende in 2019 dat op de Antwerpse Ring 24.000 tot 26.000 vrachtwagens per werkdag per rijrichting rijden. Dat zijn dus dagelijks 1.200 tot 2.600 niet-reglementaire vrachtwagens die van de weg gehaald moeten worden.

Om fraude op te sporen, wil de stad Antwerpen lasertechnologie of ‘remote sensing’ inzetten op de Ring en op in- en uitvalswegen. Door middel van een laserlicht kan de concentratie aan schadelijke stoffen in de uitstoot worden bepaald, zoals stikstof en fijnstof. Bij te hoge concentraties zou deze technologie een politieploeg op de hoogte brengen, die dan het voertuig aan de kant zet en de chauffeur beboet. De technologie laat ook een combinatie met een camera mogelijk om het kenteken te registreren.

Antwerps schepen van Leefmilieu Tom Meeuws (Vooruit) zegt dat aan stadszijde alles klaarstaat om te beginnen met ‘remote sensing’. Voor 2024 en 2025 samen is bijna 600.000 euro opzij gezet.

“We wachten alleen nog op decreten die in Vlaanderen moeten worden goedgekeurd”, zegt Meeuws. “Het is nu niet toegelaten om binnen dit kader kentekens te gebruiken om daders op te sporen.”

Op Vlaams niveau zit er wel schot in de zaak. Er liggen decreten klaar rond handhaving van voertuigemissies met als doel emissiefraude als milieumisdrijf te benoemen, en rond GDPR (richtlijnen over privacybescherming, red.), zodat derden metingen kunnen uitvoeren.

“Het is door de GDPR-wetgeving dat er zo veel tijd in geslopen is”, reageert minister Demir. “De bedoeling is om beide nog de komende weken op de ministerraad te brengen om te bekijken of de coalitiepartners het ermee eens zijn. De decreten worden normaal dan nog gestemd voor de verkiezingen en gaan dan iets erna in.”