Tien jaar geleden maakte de wereld kennis met "Frozen", Elsa en "Let it go": waarom is de film zo baanbrekend en populair? 

In "Frozen" volgen we de prinsessenzusjes Anna (stem: Kristen Bell) en Elsa (stem: Idina Menzel). Nadat Elsa met haar magische krachten Arendelle had omgetoverd in een winters rijk, slaat ze op de vlucht. Om de zomer in Arendelle terug te laten keren en het koninkrijk te redden, gaat Anna op zoek naar haar zus. 

Het duurde niet lang tot "Frozen" een wereldwijde sensatie werd. De film bracht in een jaar 1,28 miljard dollar op en won 48 prijzen, waaronder Oscars (voor beste animatiefilm en beste originele nummer) en een Golden Globe (beste animatiefilm).

In 2019 kreeg het verhaal van Anna en Elsa een vervolg met "Frozen 2": opnieuw een klinkend succes. Beide films brachten samen uiteindelijk 2,7 miljard dollar op. Daarmee staat de Frozenfranchise op de 23e plaats in de lijst van succesvolste filmreeksen ooit. 

En het einde van het verhaal is nog niet in zicht: Disney-CEO Bob Iger bevestigde een tijdje geleden dat er een derde Frozenfilm aankomt én er zijn ook hints die wijzen op een vierde film. Het succes van "Frozen" valt dus niet te ontkennen. Maar waarom is de film zo succesvol? En welke impact had hij op latere Disneyfilms? 

Wie aan "Frozen" denkt, hoort zeker en vast de melodie van "Let it go" in zijn hoofd. De hit bereikte een publiek tot ver buiten de cinemazalen: ook in karaokebars en trouwfeesten werd het nummer luidkeels meegezongen. In 2015 wonnen Kristen Anderson-Lopez en Robert Lopez er zelfs de Grammy-award voor "beste soundtrack" voor.

Volgens Disney-kenner Robin Broos speelt het hoge musicalgehalte van het nummer een rol. "Disney greep voor de muziek in "Frozen" zeer expliciet terug naar zijn musicalfilms van de jaren 90. De nummers spelen in die films een belangrijke rol, want ze vertellen een deel van het verhaal."

Het verhaal in kwestie is dat van Elsa, die door haar magische krachten het buitenbeentje is van Arendelle. In het nummer omarmt ze wie ze is en schudt ze de verwachtingen van anderen van zich af.

Het nummer bevat dus een krachtige boodschap, eentje waar mensen zich in herkennen en steun uithalen. "Let it go" werd bijvoorbeeld al gebruikt als coming-outlied. Vorig jaar ging de versie van een Oekraïens meisje viraal: zij zong "Let it go" vanuit haar schuilplek in een bunker, in volle oorlogstijd.

Sinds "Let it go" probeert Disney voor elke film een even grote hit te schrijven. "Maar dat lukt niet altijd", vertelt Disney-kenner Robin Broos. "Ze kunnen het succes van een nummer niet altijd voorspellen. Het nummer "We don't talk about Bruno" uit de film "Encanto" ging in 2022 bijvoorbeeld viraal. Dat had Disney niet voorspeld. Ze zonden "Dos Oruguitas" (uit dezelfde film, red.) in voor de Oscars van dat jaar: een foute keuze, bleek achteraf."

Van poppen tot blauwe Elsakleedjes en zelfs eigen wafelijzers: de "Frozen"-merchandise is enorm uitgebreid. Maar dat was niet altijd het geval. "Toen de eerste "Frozen"-film in première ging, was er een groot tekort aan merchandise. Disney legde er voordien geen focus op en had het succes van "Frozen" totaal niet voorspeld", zegt Robin Broos.

Voor Disney werd merchandise na "Frozen" al snel heel belangrijk. Disney heeft de intellectuele rechten (IP's, intellectual properties) van haar films en kan die zo op andere manieren verkopen via allerlei afgeleide producten. De themagebieden in de Disneyparken zijn daar een voorbeeld van. In het geval van "Frozen" is dat bijvoorbeeld ook de exclusieve "Frozen"-content op streamingdienst Disney+.

Volgens Robin Broos zal Disney verder gebruikmaken van zijn intellectuele rechten. Het bewijs is er alvast: vorige week is er nog een gloednieuw "Frozen"-themagebied opengegaan in Hong Kong Disneyland.

"Niet de films, maar de parken zijn de grootste geldmachine van Disney. Het zijn dan ook de derde en vierde "Frozen"-film die het merk relevant moeten houden. Want dat is wat het is: "Frozen" is een sterk merk op zichzelf", vertelt Broos.

Een imperfecte prinses en het belang van zusterliefde: met die twee elementen onderscheidde "Frozen" zich in 2013 van alle voorgaande Disneyfilms. "Disney is vanaf die periode duidelijk films gaan maken met een ander soort prinses. Ze zetten bewust in op vrouwelijke personages die niet altijd op zoek zijn naar een lief. En als dat wel zo is, is die zoektocht niet hun uiteindelijke doel", zegt Broos.

De reden achter die verandering is volgens Broos te wijten aan de kritiek die Disney kreeg. "De holle personages waren achterhaald en marketingonderzoeken wezen in die periode uit dat de wereld klaar was voor andere verhalen."

Maar er zat ook een economische drijfveer achter de introductie van de onafhankelijke prinsessenfiguur. "Disney is geen liefdadigheidsinstelling die het goede verkondigt. Met een genderneutrale naam als "Frozen" en hun keuze voor een feministisch personage wilden ze een nieuw en groter publiek aantrekken. De kans was bijvoorbeeld groter dat jongens naar de film zouden kijken als de titel niet verwees naar een prinses", zegt Broos.

Toch blijft Disney voorzichtig met de introductie van diversiteit in haar nieuwe films. Een groot deel van haar (Amerikaanse) publiek is namelijk conservatief en vindt de films nu al te "woke". Denk maar aan de kritiek die er kwam toen Halle Bailey, een zwarte actrice, de hoofdrol kreeg in de remake van "De kleine zeemeermin".

Het is dus wikken en wegen voor Disney: kiest het bedrijf voor diversiteit of voor meer winst? De nieuwe film "Wish", die vorige week is uitgekomen, is volgens Robin Broos het logische gevolg van de diversiteitskaart die Disney al tien jaar trekt.

"'Wish' is een compromissenfilm. Hij heeft een vrouwelijk personage en een diverse cast. Maar het afvinken van die vakjes gaat ten koste van het narratief", vertelde hij in "VRT NWS Laat". 

Hoe de volgende "Frozen"-films er zullen uitzien, is nog een raadsel. Fans speculeren wel al langer over de geaardheid van Elsa, die lesbisch zou zijn. Dat gelooft Robin Broos niet. "Het zou me verbazen als Elsa in de derde film plots lesbisch of biseksueel is. Dat zou naar Amerikaanse normen te snel zijn."