Vier kleine partijen stappen naar rechter tegen oneerlijke partijfinanciering: "Ze krijgen gewoon te veel geld"

Zo'n 80 miljoen euro per jaar krijgen politieke partijen in ons land, rekent Jan Wostyn , co-voorzitter van de kleine, progressieve partij Vista, voor in "De ochtend" op Radio 1. "Dat is gewoon te veel geld. Ze krijgen dat niet op."

Hij wijst naar de familiedagen die partijen kunnen organiseren in afgehuurde pretparken of naar de enorme sommen die ze kunnen spenderen op sociale media. "Wij zijn niet tegen reclame op sociale media. Maar het moet binnen de perken blijven. Het is zoveel meer dan elders in Europa: dubbel zoveel als in Zweden en Denemarken en zelfs vier keer meer per kiezer dan in Nederland. Dan denken wij dat er toch een duidelijk fenomeen van zelfbediening is."

Nog zorgwekkender vindt hij dat de partijfinanciering gewoon niet eerlijk is. Het verklaart waarom hij, samen met 3 andere partijen (naast Vista gaat het om de Brabantse burgerpartij Pro en de Franstalige burgerpartijen Oxygène en Collectif Citoyen), naar de rechter stapt. "Partijen krijgen nu een vaste dotatie en een dotatie per stem. Alleen is die dotatie nu voorbehouden voor partijen die iemand in het parlement hebben. Maar dat klopt niet, want dat geld wordt vandaag helemaal niet voor parlementair werk gebruikt."

Hij spreekt van "discriminatie, waarbij grotere partijen steeds meer geld krijgen en kleinere partijen op geen enkele manier in aanmerking komen voor financiering". "Het is David tegen Goliath."

Daar komt nog bovenop dat er discriminatie is tussen Vlaanderen en Wallonië. "Je moet als partij de kiesdrempel van 5 procent halen om verkozenen in het parlement te hebben. En die kiesdrempel is dus de financieringsdrempel. Maar in Wallonië ligt die drempel veel hoger dan 5 procent. Omdat de kieskringen daar kleiner zijn, hebben zij 6 à 7 procent nodig. Dat is niet correct."

Wostyn ziet in dat hele financieringssysteem een probleem voor de democratie. "Je zit met een kartel van bestaande partijen die aan zelfbediening doen en die zichzelf over de jaren heen steeds meer geld hebben toegekend. Ze hebben zo de democratische toegang afgegrendeld. Wij hebben daar als kleine partij last van. Maar volgens mij heeft elke burger daar last van, want belastinggeld wordt niet oordeelkundig besteed."

Het resultaat is dat je "totale bloedarmoede" krijgt bij de bestaande politieke partijen, voegt Wostyn toe. Volgens hem zijn die alleen maar met zichzelf bezig. "De laatste weken zijn ze allerlei mensen aan het terughalen uit het verleden. Bij CD&V zouden ze zelfs liefst Dehaene terughalen. Bij Groen zijn het de oud-voorzitters. Bij Open VLD zit Herman nog in de partijraad, bij Vooruit komt Willy Claes zelfs terug."

Hoe kan het beter? Wostyn vindt zelf dat de middelen voor politieke partijen ten eerste fors moeten worden ingeperkt. "Minstens met een kwart, maar misschien wel met de helft." En de discriminatie moet weg: de kleinere zak geld moet over álle spelers worden verdeeld. "Je moet een dotatie voorzien voor elke stem op elke lijst die meedoet aan de verkiezingen. Dat enkel partijen die in het parlement komen finaal recht hebben op financiering lijkt mij fout." 

Ook een basisfinanciering voor elke partij die meedoet aan de verkiezingen lijkt hem wel iets. "Als je bijvoorbeeld 25.000 of 50.000 handtekeningen kunt verzamelen, toon je dat je democratische legitimiteit hebt. Dan zou je met relatief gelijke middelen moeten kunnen meedoen aan de verkiezingen."

Dat Wostyn met Vista nu naar de rechter stapt, heeft ook te maken met het feit dat hij op dat vlak "helemaal niks ziet bewegen" binnen het huidige bestel. "Voor de komende verkiezingen zal dit geen verschil meer maken. Wellicht zal die zaak pas in 2025 worden behandeld. We willen de verkiezingen ook niet verstoren. Maar het is belangrijk dat dit op de agenda komt."