Ben jij een ochtendmens? Bedank de neanderthaler
Wie een ochtendmens is, heeft dat mogelijk te danken aan de neanderthalers. Dat blijkt uit een Amerikaans onderzoek. Wetenschappers ontdekten dat bepaalde genen die zijn geërfd van de neanderthalers de neiging vergroten om vroeg op te staan. “Maar of we een ochtend- of avondmens zijn, hangt van veel meer af.”
Bent u een vroege vogel of een nachtraaf? Het is afhankelijk van heel veel factoren. “Het heeft te maken met onze cultuur en omgeving." Dat zegt Maarten Larmuseau, genetisch genealoog aan de KU Leuven, in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Maar ook onze genen bepalen of we een ochtendmens zijn of niet.”
Meer bepaald het genetisch materiaal van de neanderthaler, een uitgestorven verwant van de huidige mensen, bepaalt of u een ochtendmens bent. De huidige mens heeft gemiddeld vier procent het DNA van een neanderthaler. En ochtendmensen hebben meer van dat DNA in zich. Dat hebben onderzoekers van de Amerikaanse Vanderbilt University School of Medicine ontdekt.
Beluister het gesprek met genetisch genealoog Maarten Larmuseau (KUL) in "De wereld vandaag" op Radio 1:
Ben je een ochtendmens? Dan ligt dat mogelijk aan Neanderthaler-DNA
De wetenschappers hebben het DNA van neanderthalers vergeleken met het DNA van de huidige mensen. “Ze onderzochten of er gelijkenissen waren tussen genen die gelinkt zijn aan het dag- of nachtritme”, gaat Larmuseau verder. “Ze hebben vastgesteld dat sommige genetische varianten ook aanwezig zijn bij niet-Afrikaanse westerlingen. Veel van die varianten zijn gelinkt aan mensen die van zichzelf vinden dat ze een ochtendmens zijn.”
Jager-verzamelaar
Om dat te verklaren, moeten we ongeveer 70.000 jaar terug in de tijd. Dan trok de homo sapiens van Afrika naar Eurazië. In Eurazië leefde toen al de neanderthaler. “Bij die eerste ontmoetingen zijn genen overgedragen en beide soorten hebben zich ook voortgeplant. Van die nakomelingen stammen wij af.”
“De moderne mens die uit Afrika kwam moest zich aanpassen aan de daglengte hier”, vertelt Larmuseau. “In Afrika is de daglengte altijd hetzelfde. Maar hier zijn de dagen in de winter korter dan in de zomer. Onze voorouders waren jager-verzamelaar en moesten vroeg opstaan om naar voedsel te zoeken. De moderne mens moest zich daaraan aanpassen.”
Onderzoek blijft belangrijk
“Het klinkt logisch, maar het is heel complex”, zegt de genetisch genealoog. “Of we een ochtendmens zijn, hangt van veel meer af dan enkel het gen van onze voorouders. Dat geldt ook voor ons uiterlijk. Er zijn linken met het DNA van neanderthalers, maar dat bepaalt ons uiterlijk niet. Je kan niet aan iemand zijn uiterlijk zien of die meer gen heeft van neanderthaler. Maar in de coronapandemie was iemand die een sterkere link heeft met neanderthalers, veel zieker.”
Daarom blijft onderzoek naar genetisch materiaal van neanderthalers belangrijk. “De Nobelprijs voor Geneeskunde ging vorig jaar naar Svante Pääbo. Hij heeft het genoom van een neanderthaler ontrafeld. Het geeft inzicht in wie we zijn en waar sommige kenmerken vandaan komen. Maar het is geen genetisch bewijs dat bepaalt of we een ochtendmens zijn of niet”, besluit Larmuseau.