België is voor zes maanden voorzitter van Europese Unie: wat kost dat aan ons land, en wat wordt er van ons verwacht?

Wat houdt zo’n voorzitterschap in?

Om de zes maanden zit een andere EU-lidstaat de Europese ministerraden voor. De komende zes maanden is voor het voor de dertiende keer aan ons land. Dan zit bijvoorbeeld minister Vincent Van Peteghem de Europese vergaderingen over Financiën voor en Petra De Sutter die over Telecommunicatie. Tot 2010 zat ook de premier de Europese Raden voor, dat zijn de grote toppen van staats- en regeringsleiders. Maar dat is veranderd sinds er een vaste voorzitter is gekomen. Dat is momenteel onze landgenoot Charles Michel. Al blijft premier De Croo wel een belangrijke rol spelen, vooral om compromissen te zoeken tussen de lidstaten. Naast die zichtbare rol is er een belangrijke taak weggelegd voor het diplomatenkorps achter de schermen, dat op concrete dossiers de leiding moeten nemen. De permanente vertegenwoordiging van ons land bij de EU wordt daarvoor tijdelijk uitgebreid van 150 naar 250 mensen.

Wat heeft ons land aan dat voorzitterschap?

Premier De Croo kondigde aan dat hij de komende maanden ook enkele eigen inhoudelijke accenten wil leggen. Het belangrijkste is extra steun voor de Europese industrie om de klimaatdoelstellingen te behalen. Hij wil onder meer aan een Industrial Deal werken, als tegenhanger van de Europese Green Deal. Al hangt heel veel af van internationale gebeurtenissen. Tijdens het Belgisch Voorzitterschap van 2001 bijvoorbeeld, vond de aanslag op de WTC-torens plaats en in 2010 ging alle aandacht naar de financiële crisis. De agenda kan dus snel veranderen. Naast de inhoudelijke aspecten is er ook het prestige dat met het voorzitterschap gepaard gaat. Het is een kans om zich als land op het internationale toneel te laten zien.

Wat verwachten andere landen van België?

Bij de vorige gelegenheden kreeg ons land altijd felicitaties voor het voorzitterschap. In 2010 was dat zelfs met een regering-Leterme in lopende zaken. België heeft altijd een reputatie gehad als dealmaker en compromis-zoeker. Dat laatste benadrukte premier De Croo ook nog eens tijdens de voorstelling van het voorzitterschap begin december. “Oplossingen vinden zit in het DNA van de Belgen”, zei hij. Al heeft die Belgische reputatie wel wat schade geleden door het brokkenparcours van Charles Michel in Europa. De andere lidstaten verwachten ook veel van België omdat Hongarije de volgende voorzitter is. Onder leiding van premier Viktor Orban vaart dat land een zeer eurokritische koers, waardoor de Europese agenda dan misschien vertraagt.

Wat met de verkiezingen in juni?

Voor De Croo valt het voorzitterschap samen met zijn campagne voor de Kamerverkiezingen. Dat geeft hem de kans om zich te laten zien tussen de internationale leiders. Dat past perfect in de kanselierscampagne die Open VLD rond hem wil voeren. Het kan wel wat nadelig zijn dat er op hetzelfde moment in alle 27 lidstaten ook Europese verkiezingen plaatsvinden, waardoor de nervositeit op de Europese toppen toeneemt. Tegelijk biedt ook dat weer een kans, want daarna moeten drie Europese topjobs worden verdeeld: Europees Commissievoorzitter, hoge vertegenwoordiger voor het Buitenlandse Zaken en Europees president. In die keuze hebben de grote lidstaten een doorslaggevende stem, maar ook de Europese voorzitter beslist mee.

Wat kost dat aan ons land?

De federale regering gaat er prat op een sober voorzitterschap te voeren. Zo plant ze geen prestigieuze informele toppen zoals huidig voorzitter Spanje bijvoorbeeld in Granada heeft gedaan. Er zijn wel wat ministerraden op locatie gepland, zoals in Gent en Brugge, maar de bedoeling is om de vergaderingen zo veel mogelijk op de gewone locaties in Brussel te laten doorgaan. De factuur van het voorzitterschap is volgens de federale regering 100 miljoen euro, onder meer voor de beveiliging. Al komen daar wel nog de facturen van de deelstaten bij, die elk apart ook Europese ambities hebben in die periode. Voor Vlaanderen bedraagt die 25 miljoen euro.

Is dit de springplank voor De Croo naar een internationale topjob?

Premier De Croo blijft ontkennen dat hij op een internationale topjob aast. Maar het is geen geheim dat hij zich goed voelt op internationale toneel. Aangezien de kans is klein is dat hij na de verkiezingen opnieuw premier wordt, zou dat ook geen onlogische volgende stap zijn. Het Europees voorzitterschap kan daarin wel degelijk een springplank zijn. Dat was in 1993 bijvoorbeeld het geval voor de socialist Willy Claes. Hij liet zich als minister van Buitenlandse Zaken opmerken tijdens dat Belgisch voorzitterschap en liep zo in de kijker voor de functie van secretaris-generaal van de NAVO.