Het wordt pompen of verzuipen aan de Leie - en bidden dat Noord-Frankrijk droog blijft

Ook al beschikt hij over alle moderne technologie en meetpunten van de Vlaamse Waterweg, majoor en directeur noodplanning bij de brandweer Serge Vander Ougstraete vertrouwt nog altijd het liefste op wat hij zelf kan zien door over de leuning van de Astene-sas te hangen: de antieke meter die hem vertelt dat er nog 17 centimeter marge is.

Aan die sas loopt het water voor de eerste keer in twintig jaar over de oevers, recht in een oude arm van de Leie. “Twintig jaar geleden wierp de brandweer hier nog een dam op om een huis te redden”, zegt burgemeester Jan Vermeulen (cd&v). “Dat heeft de stad gekocht en laten afbreken.” Daardoor kan een gebied van 300 hectare nu dienst doen als overstromingsgebied. Het beschermt Deinze en de buurgemeenten.

Geen geëvacueerde woningen hier zoals in Geraardsbergen, waar zeven huizen ontruimd werden. Hier en daar staat een straat, tuin of kelder blank. Maar verder dan een fietspad dat gebarricadeerd wordt, gaat het hier voorlopig niet. In Gent moet een stuk van de ringweg rond de stad afgesloten worden. Ook wordt de sporthal van Drongen klaargemaakt voor een eventuele evacuatie.

Vakantie

Vander Ougstraete en Vermeulen zijn vroeger uit vakantie teruggekeerd. De laatste voorspellingen leerden de twee dinsdagavond dat potentieel meer dan duizend woningen bedreigd zouden kunnen worden door het opkomende water - ook die van henzelf.

De twee hebben er een korte nacht op zitten. ’s Avonds is een sms de deur uit gegaan naar de bewoners van de bedreigde woningen om te zeggen dat ze zandzakken mogen aanvragen. De technische dienst van de gemeente heeft tijdens de nacht en ochtend doorgewerkt om die te vullen en op de meeste kritieke plekken te leveren. Na de eerste communicatie naar de burgers en het opstarten van een gemeentelijk noodnummer trekken ze erop uit.

De vraag is hoeveel respijt Deinze nog heeft. Zodra het overstromingsgebied verzadigd is, komt de stad in de problemen. Op weg naar deelgemeente Merendree vertelt het weerbericht Vermeulen en Vander Ougstraete dat Zuidoost-Vlaanderen en Noord-Frankrijk nog regen mogen verwachten. De twee zuchten. Daarna volgt een telefoontje van de brandweercentrale uit Gent. Die meldt dat volgens de laatste voorspellingen het waterpeil maximaal een halve meter zal stijgen in Deinze. “Dat geeft ons 10 centimeter buffer”, zegt Vander Ougstraete. “Dat is niet veel. We houden de kritieke punten angstvallig in het oog.”

Frietkazerne

Een van die punten is Merendree, waar de Veldestraat blank staat. Het water klotst er tegen de gevel van Dirk Van Holsbeke. Dinsdagnacht rond 23 uur belde hij en zijn buren naar het noodnummer 1722 om zandzakjes te vragen. “Ze antwoorden dat er ‘een ticketje werd aangemaakt’”, foetert Van Holsbeke. Pas wanneer de buurt een lokale politicus te pakken krijgt, komen de hulpdiensten met zandzakken. Die houden het water dan wel uit de benedenverdiepingen, de kelders staan onder water en ook het toilet loopt niet meer door.

Tegen de middag blijken ook de terugslagkleppen van het Schipdonkkanaal verstopt te zijn. Een door de provincie opgevorderde pomp biedt soelaas. Al houden de buurtbewoners hier de adem in. “Het ergste moet nog komen”, zegt Dennis Freni (43). “Als het stopt met regenen, kunnen wij niet opgelucht ademhalen. Dan is het afwachten hoeveel water er uit Noord-Frankrijk komt via de Leie.”

De bewoners spreken de burgemeester aan op de terreinen die nu blank staan. Een bouwpromotor blijkt voor een van die terreinen een vergunning gekregen te hebben om dat te verkavelen. Vervelend, erkent Vermeulen. Op de laatste plannen stonden de terreinen niet ingekleurd als overstromingsgebied. “Nu wachten we het beroep bij de bestendige deputatie af”, zegt hij.

“Voor dat soort zaken is het goed om ter plekke te gaan”, zegt Vermeulen achteraf in de auto. Hij wordt onderbroken door een telefoon uit Gent. Burgemeester Mathias De Clercq (Open Vld) houdt de situatie in Deinze even angstvallig in de gaten. Ook Vander Ougstraete belt over en weer met de kazerne in Gent. Er ontstaat een discussie. “Op zulke momenten merk je dat de hoofdkazerne in Gent neigt om personeel en materiaal naar zich toe te trekken waardoor wij met een probleem dreigen te zitten”, legt Vermeulen uit.

Tussen een snelle check in de brandweerkazerne van Nevele - alles rustig - en bij de technische dienst - er liggen 800 zandzakjes klaar - later, vinden de twee tijd voor een snelle hap in de Frietkazerne. Tijdens het eten werpen ze een blik op het peil van de Leie. “Verdorie, weer een centimeter hoger”, zucht Vander Ougstraete.

Ze spurten terug richting centrum, waar Vermeulen in een crisisvergadering met de provincie duikt. Die bevestigt hem wat hij zelf met het blote oog kan zien vanuit zijn raadszaal: de Leie staat intussen hoger dan hij ooit gestaan heeft. “Zie je die blauwe paaltjes onder de brug?”, zegt hij. “Deze ochtend zag je de witte verf daaronder nog. Nu niet meer. Het is echt kritiek. Morgenavond wordt cruciaal.”

Tegen de avond zeggen de laatste voorspellingen Vander Ougstraete dat het overstromingsgebied zijn werk zou moeten doen. “Of ik nu gerust ben? Dat zal ik pas zijn als het water zakt”, zegt hij. “Al vrees ik dat we voor een natte winter staan.”