Het zou gaan om de derde staking op korte tijd bij het spoor. Zowel in november als december was er al een 48 urenstaking. De eerste keer steunden ook het liberale VSOA Spoor en ACV Transcom de actie, de tweede keer haakte de christelijke vakbond af.

ACV Transcom schaart zich voorlopig ook niet achter de nieuwe 72-urenstaking. Volgens voorzitter Koen De Mey was de christelijke vakbond geen betrokken partij. “Het gaat om een beslissing van ACOD Spoor alleen.” Of de liberale vakbond deelneemt, is nog niet duidelijk.

De voorzitter van de socialistische spoorbond, Pierre Lejeune, benadrukte dat ACOD Spoor intussen blijft openstaan voor een sociale dialoog met de directies van HR Rail (de juridische werkgever van het spoorpersoneel), spoorwegmaatschappij NMBS en spoornetbeheerder Infrabel. Voorlopig staat nog geen concreet overleg gepland, maar volgens algemeen secretaris Günther Blauwens hebben de spoorbedrijven nog “ruim de tijd om een signaal te geven” en de staking af te wenden.

De bonden voeren met name actie uit onvrede met het verloop van de onderhandelingen over de plannen van de NMBS om de efficiëntie op te krikken. ACOD Spoor hekelt dat ze daarbij niet betrokken wordt. De sociale dialoog beperkte zich tot nu toe “tot het uitwisselen van informatie over al genomen beslissingen”, aldus de centrale. Ook dat er na de stakingen van de afgelopen twee maanden geen toenadering kwam van de directie, noemt de vakbond “beschamend”.

Onvoldoende aanwervingen

Een van die beslissingen van de NMBS was om de zogenaamde opstarttijd van treinbegeleiders - de tijd die ze krijgen om hun eerste trein voor te bereiden - te halveren tot 10 minuten. “Het gaat echter om veel meer.” ACOD Spoor wijst ook naar het schrappen van 44 loketten, de plannen om het aantal personeelsleden in de stations te verminderen met 244 en het inzetten op contractuele in plaats van statutaire werknemers. Zowel bij de NMBS als bij Infrabel is het personeel bovendien nog “tienduizenden compensatie- en rustdagen verschuldigd”, terwijl de werkdruk toeneemt, luidt het.

(Lees verder onder de foto)

Ondertussen gebeuren er onvoldoende aanwervingen om aan de operationele behoeften te voldoen, luidt het. “Uit de laatste cijfers waarover we beschikken, blijkt dat er in 2023 in totaal 1.661 aanwervingen waren bij de drie spoorbedrijven. Tegelijkertijd waren er 1.643 vertrekken”, benadrukte Lejeune. “Het vertrek is groter dan de spoorwegbedrijven hadden verwacht”, aldus nog de nationale voorzitter. “Zelfs al vindt men nieuwe medewerkers bij de spoorwegen, na enkele maanden vertrekken ze weer als ze de arbeidsomstandigheden zien verslechteren.”

Dat alles weegt ook op de stiptheid van de treinen, die er de laatste jaren alleen maar op achteruitgegaan is. “Er zijn nooit zoveel reizigers en tegelijk zo weinig personeelsleden op het terrein geweest, zowel bij de NMBS als Infrabel”, zei Lejeune. Ondertussen groeit het managersbestand wel aan. “In 2005 - op het moment van de operationele splitsing van de Belgische spoorwegen - vertegenwoordigde het management 1.935 voltijdsequivalenten op een totaal van 39.240, of 4,9 procent van het personeelsbestand. In 2020, op een totaal van 30.155, vertegenwoordigen zij 3.565 voltijdsequivalenten of 11,8 procent van het personeelsbestand”, aldus Blauwens.

Pauzeknop induwen

Concreet eist ACOD Spoor op korte termijn dat de NMBS de uitvoering van haar efficiëntieplannen “op pauze” zet, nog meer inzet op het garanderen van de werkgelegenheid en statutaire aanwervingen doet, en dat ze de sociale dialoog normaliseert. “Wij voeren geen actie voor meer loon of meer premies, maar wel voor een betere dienstverlening voor de reizigers”, benadrukte Blauwens.

(Lees verder onder de foto)

Structureel is volgens de socialistische vakbond dan weer de operationele eenmaking van de spoorwegen de enige oplossing. Die maatregel zou besparend werken én de efficiëntie verhogen. Volgens Blauwens zijn de investeringsplannen van de NMBS en Infrabel niet op elkaar afgestemd en spreken de CEO’s elkaar tegen.

“Wij worden afgeschilderd als onverantwoordelijk, maar dat zijn wij niet”, zei Blauwens. “De problemen die je vandaag ziet op het terrein - de problemen met het materieel, de personeelstekorten en de infrastructuur - hebben wij vijftien jaar geleden al voorspeld.”

Opnieuw de sporen gijzelen

De Belgische spoorwegen zijn “verontwaardigd” over de nieuwe staking. “Het spoor opnieuw voor een periode van drie dagen gijzelen, gaat andermaal ten koste van de reizigers”, zegt HR Rail, de juridische werkgever van het spoorpersoneel, in een reactie.

De socialistische vakbond hekelt onder meer dat spoorwegmaatschappij NMBS haar plannen om de efficiëntie te verhogen, zonder echt overleg doorvoert. Volgens HR Rail is er echter “geen sprake van unilaterale beslissingen vanwege de directie”, luidt het. “Er wordt continu op verschillende niveaus intensief sociaal overleg gepleegd. In een aantal concrete dossiers heeft de directie bovendien belangrijke tegemoetkomingen gedaan.”

ACOD Spoor heeft “steeds de boodschap gekregen dat ze welkom is voor dialoog in de paritaire overlegorganen”, zegt HR Rail bovendien, dat benadrukt dat het sociaal overleg “zoals gepland” zal worden voortgezet. “Wel stelt de directie vast dat ACOD Spoor zeer snel de overlegtafel verlaat en naar het wapen van de stakingsdreiging grijpt. Dit komt de kwaliteit van de sociale dialoog absoluut niet ten goede.”

Het spoorbedrijf ontkent ook dat er onvoldoende aanwervingen zouden gebeuren. “In 2023 werd een recordaantal aanwervingen gerealiseerd ter versterking van de operationele activiteiten”, luidt het.