De procedure is gericht op mensen die vinden dat het geslacht dat vermeld wordt op hun geboorteakte, niet overeenstemt met hun innerlijk beleefde genderidentiteit. De aangifte gebeurt bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar de aanvrager is ingeschreven in het bevolkingsregister of vreemdelingenregister.

In 2023 zijn meer wijzigingen in de geslachtsregistratie doorgevoerd dan in 2022 (569 wijzigingen) en 2021 (513 wijzigingen). Het merendeel van de wijzigingen (423 wijzigingen) is doorgevoerd bij mensen tussen 18 en 29 jaar. Bij mensen jonger dan 18 jaar zijn 52 wijzigingen in de geslachtsregistratie doorgevoerd. Ook minderjarigen kunnen immers een aangifte doen, als ze minstens 16 jaar zijn, worden bijgestaan door hun ouders of wettelijke vertegenwoordiger en beschikken over een verklaring van een kinder- en jeugdpsychiater.

Sinds januari 2018 moet een trans persoon niet meer voldoen aan bepaalde medische voorwaarden om de geslachtsregistratie en voornaam te laten aanpassen op de akten van de burgerlijke stand en in het bevolkingsregister. Sinds de laatste wijziging door de wet van 20 juli 2023 kunnen trans personen meerdere malen volgens dezelfde procedure de geslachtsregistratie en voornaam laten aanpassen. Wie dat voorheen voor de tweede maal wilde wijzigen, moest naar de familierechtbank stappen, waar een omslachtige procedure wachtte.

1.153 mensen veranderden familienaam in 2023, 5.762 mensen lieten voornaam wijzigen

Uit de cijfers van de FOD Justitie blijkt ook dat 1.152 mensen in België in 2023 hun familienaam veranderd. Bovendien hebben 5.762 mensen vorig jaar hun voornaam gewijzigd.

Een familienaam is onderworpen aan het beginsel van de vastheid van naam en is van openbare orde. De familienaam veranderen is dus geen recht, maar een gunst die bij Koninklijk Besluit wordt toegestaan, legt de FOD Justitie uit. Een familienaamsverandering is voorbehouden aan Belgen, erkende vluchtelingen en staatlozen, en wordt uitzonderlijk toegestaan als daar ernstige redenen voor zijn. Zo is een familienaamsverandering onder meer mogelijk voor mensen die meerdere nationaliteiten en verschillende familienamen in de verschillende landen waarvan ze de nationaliteit dragen, hebben, en die namen willen gelijkstellen, en voor vrouwen die de naam van hun echtgenoot overnamen en na de scheiding opnieuw hun meisjesnaam willen gebruiken.

In 2023 heeft de FOD Justitie 1.476 verzoeken tot familienaamsverandering ontvangen: 929 Nederlandstalige en 547 Franstalige verzoeken. Dat zijn iets meer verzoeken dan in 2022 (1.400 verzoeken), maar iets minder dan in 2021 (1.524 verzoeken). Uiteindelijk hebben 1.152 mensen vorig jaar hun familienaam kunnen veranderen, goed voor 899 koninklijke besluiten. Dat zijn er iets meer dan in 2022 (1.120 wijzigingen) en 2021 (975 wijzigingen). De FOD Justitie merkt op dat bepaalde koninklijke besluiten die ondertekend zijn in 2023, nog in transit kunnen zijn tussen het Paleis en de FOD: het aantal familienaamsveranderingen in 2023 kan dus nog licht stijgen.

Sinds augustus 2018 is veranderen van voornaam een bevoegdheid van de lokale overheid. Ook die procedure is voorbehouden voor Belgen, erkende vluchtelingen en staatlozen. Uit cijfers van de databank voor de burgerlijke stand blijkt dat 5.762 mensen in 2023 hun voornaam hebben laten veranderen. Dat zijn er meer dan in 2022 (5.102) en 2021 (4.844).