Endometriose opsporen met speekseltest? "Veelbelovend en wellicht dit jaar al in België op de markt"
Vrouwen met zware menstruatiepijn kunnen binnenkort met een eenvoudige speekseltest controleren of ze endometriose hebben. Het Franse bedrijf dat de test heeft ontwikkeld, wil die dit jaar ook in België op de markt brengen. 1 op de 10 vrouwen heeft endometriose, maar de ziekte is nu nog moeilijk op te sporen. De nieuwe test is veelbelovend, maar ook heel duur.
Je gaat naar je huisarts, je doet wat speeksel in een buisje en je wacht 14 dagen op het resultaat uit het labo. Zo simpel is de speekseltest van het Franse bedrijf Ziwig.
De test belooft met meer dan 95 procent zekerheid endometriose op te sporen bij vrouwen tussen 18 en 43 jaar die klachten hebben. Het gaat dan bijvoorbeeld over menstruatiepijn, chronische buikpijn, pijn bij het plassen en onvruchtbaarheid.
Wat is endometriose?
Endometriose is een chronische aandoening waarbij cellen die enigszins lijken op het baarmoederslijmvlies (endometrium) buiten de baarmoeder voorkomen.
De cellen kunnen daar gaan woekeren en vlekken, cystes of knobbeltjes vormen. Dat kunnen ze ook doen op organen als de blaas, de urineleiders, de darmen of de eierstokken met ontstekingsreacties tot gevolg.
Endometriose kan hevige menstruatiepijn veroorzaken, maar ook pijn tijdens het vrijen, plassen en de ontlasting. De klachten treden bij de meeste mensen vooral op voor en tijdens de menstruatie, maar kunnen ook dagelijks tot pijn leiden.
"De test is absoluut veelbelovend", zegt Jasper Verguts, gynaecoloog en coördinator van het expertisecentrum voor endometriose van het Jessa Ziekenhuis in Hasselt. "Momenteel kunnen we endometriose enkel opsporen via een echo, MRI of kijkoperatie. Tussen de eerste symptomen en de diagnose zit gemiddeld 5 tot 7 jaar." Vrouwen moeten vaak ook veel moeite doen om officieel gediagnosticeerd te worden.
"Hoe vroeger we de ziekte opsporen, hoe sneller we kunnen ingrijpen in de hoop om te vermijden dat de endometriose zich verder kan uitbreiden", zegt Verguts. "Er bestaat geen middel om endometriose te genezen."
"We kunnen wel weefsel wegsnijden en met medicatie proberen om de aanmaak van nieuw weefsel te onderdrukken, maar de kans blijft bestaan dat het terugkomt. Hoe sneller we erbij zijn, hoe kleiner de kans op complicaties."
Waar en wanneer verkrijgbaar?
De speekseltest (onder de naam Endotest) is nu al te koop in Luxemburg, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en een tiental andere Europese landen. Het bedrijf wil de test dit jaar ook in België op de markt brengen.
"De test is al goedgekeurd in Europa, dus dat kan perfect", zegt professor Verguts. "Ziwig laat de analyse van de speekseltest steeds uitvoeren in bestaande labo's in het land waar hun test op de markt komt. Dat zal in België ook zo zijn."
Het is nog afwachten of de resultaten even goed zijn bij een grotere groep vrouwen uit de algemene bevolking
Het prijskaartje is wel niet mals. In andere landen kost de speekseltest zo'n 800 euro. In Frankrijk gaat de Hoge Gezondheidsraad onderzoeken of er een terugbetaling kan komen. In ons land is er nog geen terugbetaling aangevraagd door Ziwig. Volgens het bedrijf gebeurt dat in een volgende fase.
Luister hier naar de podcast "Snapt ge mij nu?" over endometriose
Endometriose blijft onder de radar: waarom worden klachten van vrouwen niet serieus genomen?
Niet voor iedereen
Hoewel de test veelbelovend lijkt, en meer dan 95 procent precisie belooft, zijn er ook kanttekeningen te maken. "De speekseltest is momenteel alleen maar getest bij vrouwen die symptomen hadden en bij wie al endometriose was vastgesteld via een kijkoperatie."
"Het is nog afwachten of de resultaten even goed zullen zijn bij een grotere groep vrouwen uit de algemene bevolking", zegt professor Verguts. "Vrouwen die zelf geen klachten hebben, maar die willen weten of ze endometriose hebben, omdat het bijvoorbeeld in de familie zit."
Er zijn ook beperkingen aan de test. Ziwig geeft aan dat de test enkel werkt voor vrouwen tussen 18 en 43 jaar met symptomen van endometriose. Op het moment van de test mag je niet zwanger zijn. Ook vrouwen met hiv of (een voorgeschiedenis met) kanker worden uitgesloten.
Het bedrijf dekt zich ook in met te zeggen dat de test niet volledig sluitend is. Een negatief resultaat sluit niet uit dat je toch endometriose hebt en omgekeerd. De test moet ook worden afgenomen bij een arts. Je kan hem dus niet thuis doen.
Hoe werkt de speekseltest?
De test gaat op zoek naar microRNA's in het speeksel. Dat zijn kleine stukjes die lijken op DNA en de aanmaak van bepaalde eiwitten blokkeren.
Endometriose, maar ook andere ziekten, geven specifieke microRNA's af die opspoorbaar zijn in het bloed, maar ook in het speeksel. Samen vormen ze een unieke vingerafdruk.
Ziwig heeft via artificiële intelligentie 109 microRNA's kunnen identificeren die afkomstig zijn van endometriose en heeft de speekseltest daarop gebaseerd.
Meer weten? Lees de meestgestelde vragen op de website van Ziwig.