Verenigd Koninkrijk bezorgd over nucleaire afschrikkingskracht na tweede mislukte raketlancering

Eind januari 2024. De Britse minister van Defensie Grant Shapps bevindt zich aan boord van de HMS Vanguard nucleaire duikboot voor de oostkust van de Verenigde Staten. Hij is er getuige van de lancering van een Trident-raket, een raket ontworpen om kernkoppen te dragen. Maar tijdens de test loopt het grondig fout.

Door een storing vliegt de raket geen duizenden kilometers naar de Atlantische Oceaan tussen Brazilië en West-Afrika, zoals gepland. Wel belandt het projectiel niet ver van de onderzeeër in zee. Dat schrijft de krant The Sun, die het nieuws als eerste brengt. Wat er precies is foutgelopen, is geheim. Volgens de krant zou er echter een probleem geweest zijn met de aandrijvers vlak nadat de raket uit het water kwam.

Het Britse ministerie van Defensie bevestigt dat er "een onregelmatigheid" heeft plaatsgevonden bij de lancering, maar reageert voorlopig niet over de precieze oorzaak ervan.

Het is niet de eerste keer dat een rakettest mislukt. In 2016, bij een vorige testlancering met eenzelfde Trident-raket, week het projectiel af van zijn koers en vernietigde het zichzelf boven Amerikaans grondgebied.

Met het aantal mislukte testlanceringen, groeit ook de kritiek op de Britse defensie. Mede omwille van het serieuze prijskaartje dat samenhangt met de wapentesten. Aan elke raket hangt een kostprijs van ongeveer 20 miljoen euro. Een Britse organisatie voor nucleaire ontwapening berekende ook al dat ook de kosten om de nucleaire onderzeeër operationeel te houden opliepen tot 500 miljoen pond. Daarom komen de testen dus niet zo vaak voor.

Los van de oplopende kostprijs van de rakettesten, maken veel Britten zich zorgen over de nucleaire afschrikkingskracht van het Britse kernwapensysteem. Zeker sinds de veranderende veiligheidssituatie in Oost-Europa en de oplopende (nucleaire) dreiging uit Rusland.

Die afschrikking verwijst naar het idee dat het dreigement om nucleaire wapens te gebruiken, zelfs als defensieve maatregel, andere landen ervan kan weerhouden om aanvallen uit te voeren.

Het is gebaseerd op het concept van wederzijdse vernietiging: de gedachte dat een grootschalige nucleaire aanval op een land ook tot de vernietiging van de aanvallende natie zou leiden.

Ondanks de kritiek, is er volgens minister van Defensie Shapps niets aan de hand en heeft hij nog steeds "absoluut vertrouwen" in het Britse kernwapensysteem. Volgens Defensie zijn met het Trident-wapensysteem immers zo'n 190 tests uitgevoerd die wel succesvol waren, blijkt uit cijfers.

"De nucleaire afschrikking van het Verenigd Koninkrijk blijft veilig, beveiligd en effectief", reageert het ministerie van Defensie daarover. "In het belang van de nationale veiligheid kunnen we geen verdere informatie geven over wat er precies foutgelopen is, maar we zijn ervan overtuigd dat de onregelmatigheid uniek was en dat er dus geen gevolgen zijn voor de betrouwbaarheid van alle andere Trident-raketsystemen."

Toch kan de verklaring van het ministerie bij velen de gemoederen niet bedaren. John Healey, de woordvoerder van de oppositiepartij Labour op het gebied van defensiekwesties, noemt de berichten over het mislukken van de test "zorgwekkend". 

"De minister van Defensie zal het Parlement moeten geruststellen dat deze test geen invloed heeft op de effectiviteit van de afschrikkingsoperaties van het Verenigd Koninkrijk", zei hij.

Het belang van nucleaire wapens is, zeker gezien de ontwikkelingen in Oost-Europa, niet verwaarloosbaar, weet ook Marijn Hoijtink, professor Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Antwerpen.

"Er zijn niet zo heel veel kernmachten wereldwijd, dus het feit dat het VK er een is, is op zich al van strategisch belang", vertelt ze in "De wereld Vandaag" op Radio 1. "Tegelijkertijd is Groot-Brittannië een interessante nucleaire macht omdat ze de laatste tientallen jaren bezig zijn geweest om hun arsenaal af te bouwen. Het is ook volledig gebouwd op die nucleaire capaciteiten op zee, dus dat verschilt met die andere mogendheden."

Britse media noemen de incidenten zeer beschamend voor zowel het Verenigd Koninkrijk als de Amerikaanse fabrikant van de raketten. "De testen zijn belangrijk voor het testen van de technische capaciteiten, maar ze moeten ook een zekere geloofwaardigheid en zekerheid van dat afschrikmechanisme uitstralen", vult Hoijtink aan. "Net daar is de discussie nu over ontstaan, namelijk dat de test voor de tweede keer is mislukt en dat het de geloofwaardigheid van het land aantast."