Naar model van Italiaanse antimaffiawetten: zware criminelen lezen in Nederlandse gevangenissen voortaan kranten waar de advertenties uit zijn geknipt

Topcriminelen zijn vaak de spil in een crimineel netwerk en blijven dat, zelfs terwijl ze een levenslange celstraf uitzitten. Dat moet anders, vindt het Nederlandse kabinet. Daarom komt minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) met een wet die moet voorkomen dat topcriminelen vanuit de cel gewoon actief blijven.

Heel concreet: topcriminelen als Ridouan Taghi kunnen straks – als de minister dat nodig acht – behoorlijk worden afgesneden van de buitenwereld. Het verzenden van brieven, bezoek, bellen, zelfs het lezen van de krant of het kijken van tv: al die activiteiten kunnen hen worden ontzegd. Volgens de wet om “het plegen van ernstige misdrijven" te voorkomen of als er “aanwijzingen” van ‘levensbedreigende’ of “ernstig intimiderende activiteiten” zijn.

De Italiaanse antimaffiawetten stonden model voor de wet, waar het Nederlandse parlement zich woensdag over buigt. Opvallend ook: criminelen die in de gevangenis kranten en tijdschriften lezen, bladeren straks door pagina’s met gaten. Op “advies van de politie” kunnen advertenties er namelijk uit worden geknipt. Daar zouden immers gecodeerde berichten tussen kunnen zitten.

De maatregelen zullen onder meer gelden voor criminelen in een extra beveiligde inrichting. Maar ook voor gedetineerden die in ‘gewone’ gevangenissen zitten, maar onder een zwaarder regime vallen. Nu worden hun post, hun bezoek en hun telefoontjes al zwaar gecontroleerd. De wet maakt het vooral gemakkelijker dat soort contacten voor een periode van telkens drie maanden te verbieden.

Dat het Nederlandse kabinet hier nu mee komt, is niet verwonderlijk. In het verleden zou bijvoorbeeld Willem Holleeder (een bekende Nederlandse crimineel die onder meer biermagnaat Freddy Heineken ontvoerde in 1983, red.) vanuit een zwaar beveiligde instelling hebben geprobeerd de moord op zijn zussen te ‘bestellen’ bij huurmoordenaars. Maar ook Taghi gaf via een neef, die ook advocaat was, boodschappen door naar de buitenwereld. Taghi probeerde zo ambtenaren en rechters in Marokko om te kopen.

Daarom beperkt de wet straks ook het aantal advocaten dat zware criminelen kunnen inhuren. Nu is dat aantal nog onbeperkt. Als het aan de Tweede Kamer ligt, gaat een maximum van twee raadslieden gelden.

De wet regelt ook dat gesprekken tussen cliënt en advocaat kunnen worden stilgelegd. Hun gesprekken blijven vertrouwelijk en mogen niet worden afgeluisterd, maar soms ziet gevangenispersoneel bijvoorbeeld dat advocaten een blaadje met tekst omhooghouden, waarop hun cliënt ‘schietgebaren’ maakt. Dat kan in theorie een boodschap voor de buitenwereld zijn.

Kritiek op de wet is er overigens ook. Zo is de Nederlandse Raad voor Strafrechtstoepassing bang dat het nieuwe regime tot “vergaande of absolute sociale isolatie” leidt. In de wet staat namelijk dat maatregelen voor drie maanden gelden, maar er is geen grens: er kan steeds worden verlengd. “Daarmee bestaat de mogelijkheid dat een situatie ontstaat die niet langer als humaan kan worden gekwalificeerd.’’