Het (lager) onderwijs gaat door een moeilijke periode. Dat uit zich vooral in een personeelscrisis. Sire, we vinden geen leerkrachten meer.

Een bakermat van de beschaving, het onderwijs. Toch moeten er nu klassen sluiten. Twee in Schaarbeek zelfs definitief, maar dat is slechts het topje van de ijsberg dat de media haalt (omdat het een definitieve sluiting betreft). Dagelijks krijgen duizenden leerlingen geen les omdat hun leerkracht afwezig is en er geen vervanging te vinden is. Dit is al jaren zo.

Voorbeelden vanop de vloer.

Lente 2021, een lagere school in Gent. Na de middagpauze verzamelen de leerlingen op een vaste plek waar de leerkracht hen komt halen om naar de klas te gaan. Ander halfuur pauze is voor sommige leerkrachten nog niet genoeg dus het kon soms wel eventjes wachten zijn voor de leerlingen. Wanneer na een dikke tien minuten nog steeds een groep van de derde graad buiten staat stel ik hen de vraag welke leerkracht hen zou komen oppikken. Ze wisten het niet “wij hebben geen leerkracht”. De groep moest het al maanden stellen met korte vervangingen, studie en verdeelklas. Het is al langer personeelscrisis in het lager onderwijs.

Neen, het onderwijs viert onder Ben Weyts geen hoogdagen. Ook vandaag nog hetzelfde verhaal. Leerkracht valt uit in de kleuterklas, stagiair staat alleen voor de klas. Stage loopt af, kinderverzorger staat alleen voor de klas.

Terwijl ik toch het beeld had van een leerkracht die jaar na jaar voor hetzelfde leerjaar in dezelfde school staat (zo was het toch in mijn tijd), stel ik vast dat het vandaag een komen en gaan is van leerkrachten en ander schoolpersoneel. Mede doordat er vacatures in overvloed zijn zoeken leerkrachten hun geluk elders bij onbehagen om welke reden dan ook. Verwarrend voor de leerlingen en ouders die steeds aan een nieuw gezicht, aan een nieuwe werkwijze moeten wennen.

Hoge werkdruk zorgt voor meer uitval. Als leerkracht werk je constant tussen virusjes die de kinderen verspreiden, op zich geen probleem, maar wanneer je moe en/of gestrest loopt heb je meer kans ziek te worden. Een vicieuze cirkel.

Leerkracht-opvoeder en de relatie met de leerlingen en hun ouders

De job is ondergewaardeerd, je ben naast leerkracht ook opvoeder. ADHD, autisme, gedragsproblemen, agressie, het is alledaags en het neemt eerder toe dan het afneemt. Is de wetenschap er al uit hoe dit komt?

En het probleem ligt niet enkel bij de kinderen, de ouders dragen een grote verantwoordelijkheid. Je hebt kinderen die geen ‘neen’ kennen omdat ze heilig zijn voor hun ouders. Je hebt ouders die, met de beste bedoelingen, kritisch zijn ten opzichte van de regels en/of werkwijze van de leerkracht of school want dit of dat pedagogisch ideaal vinden zij beter voor hun kind. Je hebt ouders die bij een conflict instinctief partij kiezen voor hun kind. Kortom, het respect voor het instituut School is minder aanwezig bij de ouders en dat uit zich in moeilijk gedrag bij de leerlingen. Kinderen zijn zich bewust dat je hen niet of nauwelijks mag aanraken. Wordt er gevochten en trek je de vechtpaljas aan de kant krijg je wel eens een ‘raak mij niet aan’ te horen. Wanneer je na drie keer vragen om stilte je stem verheft tegen de groep is het wel eens van ‘roep niet zo’. Wanneer je vraagt het afvalpapiertje van de koek in de vuilbak te gooien en niet op de grond;  ‘jij bent mijn vader/moeder niet’. Niet alledaags maar het gebeurt en zijn allemaal uitingen dat het kind zich iets te veel beschermd voelt door de ouders en de volwassene in dienst niet respecteert. Respect voor de school en het schoolpersoneel begint bij de ouders.

Oplossingen om de personeelscrisis in het onderwijs aan te pakken:

• De job dient opgewaardeerd te worden. Volgens de wet van vraag en aanbod moet het loon omhoog. We zijn geëvolueerd naar een maatschappij met teveel bullshit jobs terwijl we het echte werk niet meer rond krijgen. Denk ook maar aan de armzalige toestanden in de verzorgingstehuizen voor ouderen, de zorg in het algemeen. Mensen met iets of wat diploma kiezen voor een laptopjob. Niet slecht betaald, je hoeft er je huis niet voor uit en geen gedoe rond je hoofd. Vergoed het echte werk weer naar waarde. Van een job als leerkracht kan je leven, maar echt vooruitgaan, sparen, neen, dat lukt niet of nauwelijks. Veel leerkrachten zijn afhankelijk van een partner om echt welvarend te leven of werken bij tijdens de vakanties of weekenden.
• Investeer in het instituut School. Nu moeten ouders betalen voor bijvoorbeeld het toezicht van de middagpauze. Maak school weer echt gratis. Zorg bovendien voor een gratis maaltijdbuffet tijdens de middag. Dit kan ter vervanging dienen van het kindergeld dat ouders krijgen. Op die manier investeer je als maatschappij rechtstreeks in het kind i.p.v. via de ouders.  De meeste ouders maken nuttig gebruik van hun kindergeld maar een minderheid gebruikt dit enkel om de eigen gok of drugverslaving te financieren. Zonde van het geld. Door een gratis buffetmaaltijd  (ja, ook veggie, vegan, halal en glutenvrij) aan te bieden help je de ouders rechtstreeks. Gedaan met snel snel nog boterhammen smeren s’ morgens en met winkelkarren die uitpuilen. Je creëert zo ook nieuwe jobs voor lager opgeleiden. Jobs dicht bij huis zonder avond of weekendwerk.
• Investeer in onderwijs op maat. Eén leerling met een bepaalde problematiek kan genoeg zijn om een leerkracht een burn-out te bezorgen. Dit is geen boutade maar de realiteit op het veld. Dit kan binnen het algemeen onderwijs met aandachtsklasjes waar in kleinere groepen gewerkt wordt. Op die manier kan bijvoorbeeld de zus met autismespectrum naar dezelfde school gaan als kleine broer die naar het algemeen onderwijs gaat. Handig voor de ouders en makkelijker te organiseren voor de maatschappij.
• Ondersteun de leerkracht met een assistent-leerkracht. Er wordt reeds gewerkt met zorgleerkrachten maar dit volstaat niet. Een assistent-leerkracht hoeft geen hoger diploma te bezitten, op die manier is het makkelijker mensen te vinden. De assistent-leerkracht wordt weerhouden door de leerkracht zelf. Die is en blijft de kapitein van het schip. De assistent-leerkracht gaat in op de vragen van de leerkracht zelf. De job kan dus variëren naargelang de vraag van de leerkracht. Een assistent-leerkracht vangt de klas op bij afwezigheid en communiceert met de afwezige (hoofd)leerkracht wat de leerlingen dienen te studeren.
• Werk als team. Leerkracht ben je niet alleen. School maak je samen. Je bent met je klas geen eiland. Te vaak wordt in het onderwijs stress afgereageerd op collega’s. Verspil geen energie aan interne conflicten en achterklap maar praat met elkaar zoals je het de leerlingen aanleert.  Het woord collegiaal heeft met de individualisering aan waarde ingeboet. Beste leerkrachten, wees wat meer collegiaal.

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier