Rechtbank velt vandaag vonnis in Schild & Vrienden-proces: welke straffen riskeren Van Langenhove en co, en is dit het einde?

7 jongemannen moeten voor de rechter in Gent verschijnen. Allemaal zijn of waren ze lid van de extreemrechtse jongerenbeweging Schild & Vrienden. De eerste beklaagde is ook de bekendste: Dries Van Langenhove, de leider van Schild & Vrienden. De 6 anderen waren leden van de beweging. 

Het onderzoek naar Schild & Vrienden begon eind 2018, nadat in een uitzending van Pano te zien was hoe de leden duizenden mogelijk racistische, seksistische en negationistische berichten uitwisselden. Daarbij zaten ook enkele honderden memes of internet-cartoons. Volgens henzelf ging het om onschuldige grappen, maar het gerecht startte een onderzoek naar 65.000 van die berichten.

(De tekst gaat verder onder deze memes uit de chatgroepen van Schild & Vrienden. VRT NWS beseft dat deze beelden als schokkend ervaren kunnen worden, maar vindt het journalistiek wel belangrijk om er enkele van te tonen, om aan te geven waar de zaak om draait)

Uiteindelijk werden dus 7 leden van de groep doorverwezen naar de rechtbank. 5 anderen kregen opschorting van uitspraak. Dat betekent dat de rechter ervan uitgaat dat ze zich schuldig hebben gemaakt aan de feiten, maar dat het beter is om hen niet voor de rechter te brengen, om hun re-integratie niet in de weg te staan.

"Wij hebben geprobeerd het kaf van het koren te scheiden en achter het systeem te gaan", verklaarde het Openbaar Ministerie tijdens een zitting eerder dit jaar. "Van de beklaagden hier, of ze veel, weinig of niets gepost hebben, is duidelijk dat ze deel uitmaken van een vereniging die systematisch heeft aangezet tot discriminatie, rassenscheiding, haat en geweld."

Van Langenhove en de 6 anderen staan terecht voor verschillende aanklachten:

• aanzetten tot discriminatie, segregatie, haat of geweld en dat op basis van racisme en xenofobie;
• het verspreiden van denkbeelden die gegrond zijn op rassuperioriteit of rassenhaat;
• het rechtvaardigen of goedkeuren van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog is gepleegd, inbreuken op de antinegationismewet dus;
• inbreuken op de wapenwetgeving, met name de verkoop van pepperspray (enkel voor Van Langenhove).

Voor het proces hebben verschillende mensen en instellingen zich burgerlijke partij gesteld, omdat ze vinden dat ze het slachtoffer zijn van Schild & Vrienden.

Het gaat om gelijkekansencentrum Unia, de Liga voor de mensenrechten en de Universiteit Gent. Daarnaast heeft ook oud-magistraat Henri Heimans zich burgerlijke partij gesteld: zijn ouders hebben de nazi-concentratiekampen overleefd, hij voelt zich gechoqueerd door de memes waarin met de Holocaust gelachen wordt.

Een laatste burgerlijke partij is ex-VRT-medewerkster Jihad Van Puymbroeck. Zij zegt dat ze opvallend vaak het doelwit is geweest van aanvallen door de extreemrechtse groep.

Op elk van de misdrijven waarvoor de beklaagden terechtstaan, staan celstraffen tot 1 jaar en voor inbreuken op de wapenwetgeving is zelfs een straf tot 5 jaar mogelijk. 

Voor Dries Van Langenhove eist het openbaar ministerie een celstraf van 2 jaar en een boete van 24.000 euro, omdat ze in hem "de leider en aanstoker van een racistisch en negationistisch systeem" zien en omdat hij pepperspray te koop aangeboden heeft. Het parket wil ook dat hij 10 jaar uit zijn burgerrechten ontzet wordt.

Voor de 6 andere beklaagden eist de aanklager 6 maanden cel en 8.000 euro boete. Het openbaar ministerie wil "een duidelijk signaal van de rechtbank dat wat ze gedaan hebben, niet aanvaard wordt". 

De 6 medebeklaagden van Van Langenhove vroegen voornamelijk de vrijspraak, maar enkelen wilden ondergeschikt ook de gunst van de opschorting of een alternatieve straf. 

Hoogstwaarschijnlijk niet. Van Langenhove kondigde al tijdens de behandeling van de zaak aan dat hij zich niet neer zou leggen bij de beslissing van de 3 rechters en dat hij naar het hof van beroep zou trekken, als hij veroordeeld wordt.

Maar als hij vrijgesproken wordt, is de kans uiteraard reëel dat het parket in beroep gaat, zodat de zaak sowieso voor het hof van beroep moet worden overgedaan. Een zoveelste stap in een al uitgebreide procedureslag lijkt zich dus aan te kondigen. Over die procedureslag ging het al in de meest recente aflevering van de VRT NWS-podcast 'Onder ons: crimi'.

De rechtszaak had eigenlijk al op 12 september moeten beginnen, maar de zitting was na 2 minuten al afgelopen. De advocaat van Van Langenhove, Hans Rieder, riep een zogenoemd verdelingsincident op. Volgens hem was het niet duidelijk waarom precies die kamer van de rechtbank van Oost-Vlaanderen, en die specifieke rechter, de zaak zou behandelen. Maar de voorzitter van de rechtbank oordeelde enkele dagen later dat de zaak gewoon voortgezet kon worden. 

Een kleine maand later diende Rieder vervolgens een wrakingsverzoek in tegen de 3 rechters in de zaak, om "procedurele redenen". Het hof van beroep moest vervolgens oordelen of de 3 rechters konden aanblijven of niet. Op 26 oktober besliste het hof dat er geen probleem was, omdat de wrakingsverzoeken te laat waren ingediend.

Daarop trokken Van Langenhove en zijn advocaat naar Cassatie, het hoogste gerechtshof in ons land. Het Hof spreekt zich nooit uit over de feiten op zich, maar bekijkt of alle procedures wettelijk verlopen zijn. Ook daar ving Van Langenhove bot. Het cassatieberoep werd verworpen, zodat op 9 januari de zaak uiteindelijk gepleit kon worden voor de Gentse correctionele rechtbank. 

Van Langenhove was bij die laatste zitting niet aanwezig in de rechtbank. Hij liet via sociale media - nog voor de vordering van het openbaar ministerie - weten dat hij in beroep zou gaan, omdat hij meende dat hij geen eerlijk proces zou krijgen. "Dit proces ondermijnt de geloofwaardigheid van justitie. We zullen onze wijsheid voorbehouden voor het hof van beroep", zei advocaat Rieder op zitting.

Die laatste verscheen overigens opvallend met een Joods keppeltje in de rechtzaal. "Ongepast", vonden de advocaten van de burgerlijke partijen omdat Rieders cliënt, Van Langenhove, vervolgd wordt net omdat hij de spot heeft gedreven met de nazi-gaskamers voor Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

Het vonnis van de correctionele rechtbank is nu dus klaar, maar mocht Van Langenhove niet worden vrijgesproken dan zal zijn advocaat zeker hoger beroep aantekenen. De uitspraak van vandaag is daarom niet minder belangrijk omdat er eindelijk na vijf en een half jaar een eerste oordeel ten gronde komt over deze veelbesproken zaak.