Wantoestanden bij het leger: naast "mensonterend gedrag" bij dooprituelen ook onderzoek naar illegaal wapen- en drugsbezit
Enkele tientallen militairen van het Belgisch leger zijn betrokken bij "mensonterende en vernederende" feiten binnen hun eigen eenheid. "Het gaat om gedrag dat onaanvaardbaar is", zegt minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS). Enkele militairen zijn tijdelijk geschorst, terwijl het onderzoek verder loopt. Intussen is ook een onderzoek gestart naar illegaal wapen- en drugsbezit.
Vernedering, mishandeling, slagen en verwondingen, chantage en bedreigingen. Dat is wat zich afspeelde binnen een deel van het 4e Bataljon Genie in Amay, in de provincie Luik. Maanden en wellicht zelfs jaren aan een stuk, vooral bij dooprituelen. De slachtoffers werden verplicht om te zwijgen.
Hoeveel daders er exact zijn, is volgens Defensie op dit moment moeilijk te zeggen. Er zijn alleszins tientallen personen betrokken: daders, slachtoffers en getuigen. En soms werden daders slachtoffer en slachtoffers dader, benadrukt chef Defensie Michel Hofman op een persconferentie. "Daardoor is het moeilijk om een volledig beeld te krijgen."
Soldaten, officieren en onderofficieren
Hoe dan ook pleegden militairen van alle niveaus het wangedrag: soldaten, maar ook officieren en onderofficieren. "Al wil ik meteen heel duidelijk stellen dat niet iedereen van het bewuste bataljon betrokken is", zegt minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS). "Het gaat over enkele tientallen mensen, bij wie er duidelijk een structureel probleem is."
Meer bepaald: één peloton van dat bewuste bataljon. En dus werd dat peloton opgedoekt. "Dat is een erg strenge maatregel, waarmee we een duidelijk signaal willen geven: dergelijk gedrag zal altijd worden gevolgd door stevige maatregelen", zegt Dedonder.
"Dit gedrag is onaanvaardbaar": bekijk de uitleg van minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) op de persconferentie:
"Het opdoeken van een peloton is ongezien in de recente geschiedenis van het Belgisch leger", zegt Hofman. "Maar er is een rode lijn overschreden. Het gaat om mensonterend en vernederend gedrag, dat in sommige gevallen de fysieke integriteit van collega's heeft aangetast. Het wijst op een verontrustende vervaging van normen, waarvoor geen plaats is binnen onze organisatie."
Sommige militairen van het peloton werden preventief geschorst, in afwachting van een sanctiemaatregel. Anderen werden overgeplaatst naar andere eenheden.
"Het gaat om een verontrustende vervaging van normen": bekijk hier de uitleg van Chef Defensie Michel Hofman
Het onderzoek binnen Defensie is nog volop aan de gang en net daarom worden er niet meer details gegeven over wat er is gebeurd. "Dat betekent dat er in de toekomst nog andere maatregelen kunnen volgen, afhankelijk van de evolutie van het dossier", zegt de Inspecteur-Generaal van Defensie Jan de Beurme.
Ondertussen lopen er ook dossiers bij het gerecht. Het parket van Luik voert onderzoek naar 14 militairen voor mensonterend en vernederend gedrag en voor slagen en verwondingen. Er loopt ook een onderzoek naar illegale wapen- en drugsbezit. Een stuk van het onderzoek zit ook bij het federaal parket, aangezien sommige feiten zich in het buitenland zouden hebben afgespeeld.
Van 2021 tot 2023: hoe kon dit zo lang blijven duren?
Minister Dedonder kreeg naar eigen zeggen in november vorig jaar weet van de feiten, via een mail van een familielid van een van de slachtoffers. Daarop bracht ze onmiddellijk de Chef Defensie en de inspecteur-generaal van Defensie op de hoogte, zo zegt ze.
De feiten vonden "verschillende maanden" plaats, maar er zijn ook al meldingen van feiten uit 2021. Hoe kon dat alles dan zo lang onder de radar blijven?
"Het is al eerder opgemerkt", benadrukt Inspecteur-Generaal van Defensie Jan de Beurme. "Ook in 2021 hadden we al signalen gekregen, maar de schaal was veel kleiner dan wat we vandaag voorstellen. Het leek toen eerder om interpersoonlijke conflicten te gaan. Conflicten die in elke organisatie voorkomen en perfect door de hiërarchie konden worden opgelost."
"Eens we lucht kregen van het grotere probleem, is daar onze volledige aandacht naartoe gegaan", zegt De Beurme. "In een paar maanden tijd hebben we zo alle onderzoeken kunnen synchroniseren."
"Het vraagt tijd om zicht te krijgen op de frequentie en de aard van de feiten", zegt ook Chef Defensie Hofman daarover. "Bovendien werd in het peloton de stilte opgelegd aan mensen. Dat maakt dat het bijzonder moeilijk is om de informatie naar boven te laten komen."
"Van bij mijn aantreden als minister van Defensie heb ik duidelijk gezegd dat binnen Defensie geen plaats is voor wangedrag", zegt de minister nog. "Sommigen willen het blijkbaar niet begrijpen. Ik herhaal nogmaals: dergelijk gedrag zal nooit worden getolereerd. Er is geen plaats in onze organisatie voor wie zich toch zo gedraagt."
Minister Dedonder doet tot slot nog een oproep naar de media en het publiek, om "het wangedrag van enkelen" niet te veralgemenen. "De overgrote meerderheid levert goed werk. De militairen verdienen mijn vertrouwen en dat van de hele bevolking."