"Rechtsstaat mag niet wijken voor akkoordjes met Orbán": Europees Parlement daagt Europese Commissie voor rechter over vrijgeven Hongaarse tegoeden
Het Europees Parlement daagt de Europese Commissie voor de rechtbank over het vrijgeven van ruim 10 miljard euro aan bevroren Hongaarse tegoeden. Dat werd beslist op de Conferentie van voorzitters van het Europees Parlement. "De rechtsstaat mag niet wijken voor akkoordjes met Orbán", vinden Europarlementariërs.
December, vorig jaar. De verschillende lidstaten van de Europese Unie komen samen in Brussel om de knoop door te hakken over het opstarten van de gesprekken met Oekraïne over de toetreding tot de EU. Hongarije ligt al een tijdje dwars en blijft zich verzetten tegen de toetreding, waardoor de hele top op een fiasco dreigt uit te draaien.
Tot Europees president Charles Michel een verrassende tweet de wereld instuurt. "De Europese Unie heeft beslist om de toetredingsonderhandelingen met Oekraïne en Moldavië op te starten", schrijft hij op X. Dwarsligger Orbán zou tijdens de stemming de zaal verlaten hebben, waardoor de Raad unaniem - want unanimiteit was voor de beslissing nodig - over het voorstel kan stemmen.
Om Orbán zover te krijgen, heeft de Europese Commissie voorafgaand aan die top ongeveer 10,2 miljard euro aan bevroren Hongaarse tegoeden vrijgegeven. De Europese Unie heeft in totaal voor ongeveer 30 miljard euro aan fondsen van Hongarije bevroren, omdat het land de principes van de rechtsstaat niet respecteert en zich schuldig maakt aan corruptie. Een groot deel van dat geld werd 'ontvroren', in ruil voor de Hongaarse medewerking.
De beslissing van de Commissie krijgt echter heel wat kritiek: veel Europarlementariërs vinden dat de Unie heeft toegegeven aan de "chantage van Orbán".
Tot in de rechtbank
Op vraag van het Europees Parlement heeft de Commissie juridische zaken zich eerder deze week (achter gesloten deuren) uitgesproken over de kwestie. Een overgrote meerderheid van de aanwezigen (16 leden) heeft tijdens die vergadering haar steun uitgedrukt voor een rechtszaak tegen de Europese Commissie. 1 persoon stemde tegen het voorstel, er waren geen onthoudingen.
Op basis van het advies van de Commissie Juridische Zaken heeft de Conferentie van Voorzitters zich ook achter de rechtszaak geschaard. Voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola is nu aan zet. Zij moet de juridische dienst van de EU de opdracht geven om het proces te beginnen. Daar heeft ze nog tot 25 maart de tijd voor. "Het is een algemene regel dat de voorzitter de uitspraak van de Commissie juridische zaken volgt", meldt haar woordvoerder aan onze redactie.
Volgens verschillende Europarlementariërs die deel uitmaken van de Commissie juridische zaken wordt het voorstel breed gedragen door de verschillende Europese politieke partijen. Nieuwssite Politico bericht dat zelfs de partij van EU-commissievoorzitter Von der Leyen, die de beslissing genomen heeft, voorstander is van een rechtszaak tegen de Commissie. Partijvoorzitter Manfred Weber benadrukt dat het belangrijk is om de rechtsstaat te verdedigen met de Europese verkiezingen in het vooruitzicht.
Dit is een duidelijk signaal dat de rechtsstaat niet mag wijken voor akkoordje met Orbán.
"We geloven dat we een sterke zaak hebben", vertelt Europees Parlementslid Daniel Freund aan Playbook. "De Commissie heeft zichzelf tegengesproken over het feit dat Hongarije de rechtsstaat respecteert of niet. Dit is een duidelijk signaal dat de rechtsstaat niet mag wijken voor een akkoordje met Orbán", waarschuwt hij.
Spierballengerol
Het is niet de eerste keer dat de Europese Commissie in opspraak komt na zo'n beslissing. Vorige maand maakte de Europese Commissie bekend dat 137 miljard euro aan geblokkeerde middelen voor Polen vrijgemaakt zullen worden. Het geld was geblokkeerd vanwege de omstreden justitiehervorming van de vorige, conservatieve en nationalistische regering.
Eind december kwam een liberale, pro-Europese regering aan de macht, onder leiding van premier Donald Tusk (ook oud-voorzitter van de Europese Raad). Die regering is inmiddels gestart met een reeks hervormingen "om de rechtelijke onafhankelijkheid te herstellen".
Dat was volgens Von der Leyen genoeg om de bevroren fondsen vrij te geven, maar toch klinkt er kritiek. De Unie krijgt het verwijt dubbele standaarden te hanteren en zich volledig te baseren op beloftes, niet op resultaten.
De rechtszaak is dus het gevolg van een onderliggend probleem: het gebrek aan transparantie van de Commissie. Dat zegt de liberale fractievoorzitter Valérie Hayer. Ze vindt niet alleen de beslissing problematisch, maar ook de manier waarop die genomen werd. "We eisen dat de Commissie ons alle informatie verstrekt wanneer ze fondsen wil vrijgegeven, ze is ons volledige transparantie verschuldigd", verklaart ze.
De rechtszaak toont de macht van het Europees Parlement aan, zegt Hayer. De beslissing kadert in een dieperliggende onvrede dat de Commissie naar eigen goeddunken beslissingen kan nemen over gigantische bedragen. Vaak neemt het orgaan die beslissingen op basis van politieke motieven, terwijl juridisch nog niet alles in orde is. De rechtszaak moet nu een wake-upcall zijn, klinkt het in Straatsburg.
Beluister: Het gesprek met Kathleen Van Brempt, lid van het Europees Parlement voor Vooruit, in De ochtend op Radio 1: