‘Poetin probeert een beeld te schetsen van een land dat een lichtende toekomst tegemoet gaat, maar die toekomst oogt somber’

Hoeveel is er van de verkiezingen te merken op straat?

“President Poetin voert geen campagne. Hij heeft nog nooit meegedaan aan enig debat waarin hij de discussie zou moeten aangaan met zijn ‘tegenstanders’, die in werkelijkheid gewoon loyaal aan hem zijn. Er is geen enkel serieus debat mogelijk. In de verkiezingscampagnes, die die naam eigenlijk niet mogen dragen, gebeurt dus bijna niks.

“Je ziet her en der wel wat reclameborden van een aantal van die tegenkandidaten, maar dat is zeer minimaal. De verkiezingen gaan wat dat betreft ook nergens over, hooguit over wie de tweede plaats bezet achter Poetin. Het staat nu al vast dat Poetin als winnaar uit de bus gaat komen.”

Waarom blijft het voor Poetin dan zo belangrijk om verkiezingen te houden?

“Russische verkiezingen zijn enkel nog een ritueel. Ze zijn een overblijfsel uit wat voor korte tijd een democratisch systeem was in Rusland. Hoewel Poetin heeft gezegd dat Russen door te stemmen de toekomst van hun land kunnen bepalen, veranderen de verkiezingen niets.

“In Rusland heb je veel façades. Het parlement heeft geen echte macht, de media zijn niet vrij, en verkiezingen zijn geen echte verkiezingen. Maar toch vindt het Kremlin dat verkiezingen erbij horen. Ze zijn bedoeld om de bevolking en de elites het gevoel te geven dat Poetin op handen wordt gedragen.’

“Zelf zoekt Poetin ook die bevestiging. De burgemeester van Moskou kreeg bij zijn herverkiezing vorig jaar bijvoorbeeld rond de 75 procent van de stemmen. Dat betekent natuurlijk dat Poetin meer moet krijgen, minstens zo’n 80 procent. Met dat percentage kunnen ze natuurlijk sjoemelen, maar om het enigszins geloofwaardig te maken moet de opkomst wel hoog zijn. Daarom roept hij Russen ook op om naar de stembussen te gaan.”

Welke kritische tegengeluiden zijn er nog wel te horen?

“In verschillende stemlokalen door het land is vrijdag brand gesticht en hebben mensen verf in stembussen gegooid. Dat is tamelijk verrassend; zoiets hebben we niet eerder gezien. De actievoerders zijn ook meteen aangehouden. Hen hangen gevangenisstraffen tot wel zes jaar boven het hoofd.

“Of de acties gecoördineerd zijn met elkaar is niet bekend, noch wat precies de beweegredenen zijn. Maar het is in ieder geval wel opmerkelijk dat ze op dag één al op relatief veel plekken in het land plaats hebben gevonden, vooral in Europees Rusland maar ook in Zuid-Siberië.

“En dan is er nog de aangekondigde protestactie van vandaag. Een oppositiepoliticus uit Sint-Petersburg heeft Russen opgeroepen om zondag om 12.00 uur ’s middags massaal naar de stembureaus te gaan. Of ze daar stemmen of niet doet er niet zoveel toe. Het doel is te laten zien dat er heel veel mensen zijn die het niet eens zijn met wat er in Rusland gebeurt en wat Rusland in Oekraïne doet. Ook Aleksej Navalny heeft zich voor zijn dood achter de actie geschaard. Het is waarschijnlijk dat in grote steden als Moskou en Sint-Petersburg grote aantallen mensen gehoor zullen geven aan die oproep.”

Wat maakt dat protest belangrijk?

“Het zou voor de derde keer in de afgelopen maanden zijn dat veel Russen in actie komen om hun stem te laten horen. De eerste keer was in januari, toen mensen in de rij stonden om hun handtekening te zetten onder de kandidaat van de enige serieuze uitdager van Poetin, die alsnog uitgesloten werd van deelname. Bij de begrafenis van Navalny begin deze maand kwamen tienduizenden mensen bijeen om afscheid te nemen. Daarbij scandeerden mensen ook leuzen tegen Poetin en de oorlog. Vandaag is er voor die mensen opnieuw een legale mogelijkheid zich te uiten, iets dat normaal gesproken heel riskant is.

“Er zijn genoeg Russen die zich niet gehoord voelen, die niet achter de zogenaamde ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne staan. Maar in de media hoor en zie je ze niet. Het is alsof ze niet bestaan. Deze actie is ook bedoeld om die mensen te sterken in de overtuiging dat ze niet alleen zijn. Daar kunnen ze hoop uit putten. Het is het weinige wat ze kunnen doen om hun mening te laten horen. Niemand kan hen verbieden om naar het stembureau te gaan op een verkiezingsdag.”

Hoe kijkt het regime van Poetin naar die acties?

“Die zullen de verkiezingsuitslag niet beïnvloeden, wat toch de belangrijkste doelstelling van het Kremlin is. Maar het is wel iets dat ze zorgen baart, er kan sprake zijn van een behoorlijk massale uiting van onvrede. Zo’n actie kan worden opgemerkt door mensen die misschien niet wisten dat er ook dat soort sentimenten in de samenleving bestaan.

“Daarom zie je ook oproepen op sociale media om niet te gaan stemmen op het moment van de actie. Het Openbaar Ministerie heeft gezegd dat oproepen tot de actie illegaal is. Het meest illustratieve is dat de politie is langsgegaan bij een van de aanvoersters van de beweging van vrouwen van gemobiliseerde Russen die hun mannen terug willen krijgen uit Oekraïne. Haar werd verteld dat zij niet mag meedoen aan de actie.”

Wat voor toekomst gaat Rusland tegemoet na deze verkiezingen?

“Poetin probeert een beeld te schetsen van een land dat een lichtende toekomst tegemoet gaat. In werkelijkheid zie je echter dat door de oorlog in Oekraïne en als gevolg van de westerse sancties de Russische economie steeds zal degraderen en Rusland steeds verder in een isolement zal geraken. Dat is iets dat deze verkiezingen moeten verdoezelen. De toekomst voor Rusland oogt alleszins somber.”