Seksueel overdraagbare aandoeningen nemen toe in België: vaakst chlamydia, gonorroe stijgt snel
Het aantal seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) is in opmars in België. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van gezondheidsinstituut Sciensano. Chlamydia is het vaakst gemeld, zowel in de totale bevolking als bij vrouwen. Bij mannen was gonorroe de meest voorkomende soa vorig jaar.
Vorige week bleek al dat het aantal soa's in 2022 aanzienlijk is toegenomen in Europa. "Een onrustwekkende stijging", noemde het Europees Centrum voor Ziektebestrijding en -preventie (ECDC) het.
Vandaag komt Sciensano met (weliswaar nog onvolledige) cijfers voor België, op basis van voorlopige data tot eind vorig jaar. "Net als in andere Europese landen zien we ook in België een verdere toename van het aantal seksueel overdraagbare infecties", analyseert Sciensano.
Chlamydia blijft de meest voorkomende soa in België
"Chlamydia blijft de meest voorkomende soa in België, en in het bijzonder bij vrouwen. Bij mannen was het in 2023 voor het eerst gonorroe op basis van de tot nu toe beschikbare gegevens. Sinds 2019 kent gonorroe een duidelijke stijging, terwijl er een kleinere toename is waargenomen voor chlamydia en syfilis."
Vorig jaar was er sprake van naar schatting 195 diagnoses van chlamydia bij 100.000 vrouwen, bij mannen is dat 176 op 100.000. Tegenover 2019 gaat het om een stijging van 15 procent bij vrouwen en 31 procent bij mannen. Zowel bij mannen (leeftijdsgroep 20-24 jaar) als bij vrouwen (20-24 jaar en 25-29 jaar) wordt chlamydia vooral vastgesteld bij jongere leeftijdsgroepen.
Wat is chlamydia?
Chlamydia is de meest voorkomende soa en wordt veroorzaakt door een bacterie. Meestal zijn er geen symptomen. Je kan chlamydia dus makkelijk doorgeven zonder het te weten. Als er toch klachten zijn, verschijnen ze ongeveer 2 weken na de besmetting.
Bij vrouwen kan dat zijn: meer of andere vaginale afscheiding, pijn of bloedverlies tijdens of na het vrijen, ontsteking in het bekkengebied. Bij mannen: pijn of branderig gevoel tijdens het plassen, pijn in de balzak, doorschijnende tot witachtige afscheiding uit de penis.
Chlamydia is goed te behandelen met antibiotica. Zonder behandeling kunnen er ernstige complicaties ontstaan, zoals ontstekingen in de eileiders of eierstokken, prostaat of bijbal, chronische bekkenpijn en vruchtbaarheidsproblemen.
Bij zwangere vrouwen kan chlamydia zonder behandeling leiden tot vroeggeboorte en een laag geboortegewicht van de baby.
Gonorroe rukt op in het zog van chlamydia
Achter chlamydia rukt gonorroe snel op. Bij mannen is er een stijging van 93 procent tegenover 5 jaar geleden, bij vrouwen is dat zelfs +145 procent. "Maar ondanks de forse stijging bij vrouwen, komt gonorroe nog altijd 3 keer vaker voor bij mannen", meldt Sciensano.
Wat is gonorroe?
Gonorroe (of druiper) wordt veroorzaakt door een bacterie en veroorzaakt vooral bij mannen symptomen. Een hevige ontsteking van de urinebuis bijvoorbeeld. Dit zorgt voor felle pijn bij het plassen en geelgroene afscheiding uit de penis.
Vrouwen hebben meestal geen of weinig duidelijke symptomen. Wel kan er vaginale afscheiding met etterig groen vocht zijn, bloedverlies na seks of pijn tijdens het vrijen. Zowel bij mannen als vrouwen kan de bacterie ook een amandelontsteking veroorzaken na orale seks.
Gonorroe wordt behandeld met antibiotica. Zonder behandeling kan het tot ontstekingen leiden in de baarmoeder, eileiders, bekkenbodem, prostaat, teel- of bijbal. Gonorroe kan ook tot onvruchtbaarheid leiden of complicaties tijdens de zwangerschap.
Syfilis rukt op, maar minder sterk
Ook syfilis rukt op, maar minder sterk dan chlamydia en gonorroe. Syfilis treft vooral mannen, de meeste gevallen werden er vorig jaar vastgesteld in de leeftijdsgroepen 30-34 en 34-39 jaar.
De data zijn gebaseerd op gegevens van het netwerk van peillaboratoria, op basis van data van 38 geselecteerde laboratoria.
Wat is syfilis?
Ook syfilis wordt door een bacterie veroorzaakt, een besmetting bestaat uit drie stadia:
- Drie weken na de besmetting krijg je een pijnloze zweer op of in de geslachtsorganen, anus of mond. Na 4 weken verdwijnt ze vanzelf.
- Zeven tot 10 weken na besmetting komt de bacterie in de bloedbaan terecht. Je kan koorts, hoofdpijn, botpijn, haaruitval, ... krijgen. Ook deze symptomen verdwijnen vanzelf weer.
- Pas jaren na de besmetting kunnen de organen (het hart, ruggenmerg, botten en/of hersenen) aangetast worden. Deze fase komt in België heel weinig voor, omdat de besmetting meestal al sneller ontdekt wordt.
Syfilis is goed te behandelen met antibiotica, maar vooral in de eerste 2 fases. De schade aan organen is onomkeerbaar.
Meer en gerichter testen, en soms onvoorzichtiger
Dat de cijfers zo sterk stijgen, heeft te maken met verschillende factoren, zegt Veerle Doossche, beleidsmedewerker hiv en soa bij Sensoa. Zo wordt er meer en gerichter getest, en is er een diverser aanbod van testen: zo kan je een test ook online bestellen.
"Langs de andere kant zien we bij de groep van mannen die seks hebben met andere mannen, dat er nu een goede manier is om zich te beschermen tegen hiv", zegt Doossche. Zij worden daardoor misschien onvoorzichtiger. "Als je ervoor kiest om geen condoom te gebruiken, heb je een groter risico op andere soa's." PrEP, de preventieve medicatie tegen hiv, is immers specifiek gericht op hiv.
Specifiek bij jongeren zou er na corona iets veranderd zijn. Ze zouden vaker wisselen van partner en minder vaak condooms gebruiken.
Graag een Belgische soa-plan zoals het hiv-plan
Sensoa wil een brede, structurele aanpak op Belgisch niveau. "We pleiten voor een Belgisch soa-plan waarbij de verschillende partners die rond soa's werken, gaan samenwerken om de cijfers te doen dalen."
Momenteel bestaat er al een hiv-plan in ons land, waarbij op verschillende pijlers wordt gewerkt zoals testing, preventie en behandeling. Dat zou ook voor soa's moeten kunnen, zegt Doossche.
Meer weten? Lees het volledige rapport van Sciensano hier.
Voor meer informatie over soa's kan je terecht op allesoverseks.be.