"Matilda" van Roald Dahl achterna: slimme bril brengt door pure hersenkracht en focus balletje in beweging
Op hersenkracht een balletje in beweging brengen puur door je te focussen: het klinkt sciencefiction of weggeplukt uit "Matilda" van Roald Dahl, maar de technologie bestaat wel degelijk. Dat is te zien in "Het digitale dilemma". "Zo kunnen we mensen opnieuw leren spreken of kinderen met ADHD helpen", zegt technopionier Pattie Maes.
De haren staan recht op mijn armen als ik erin slaag een balletje te bewegen met mijn hersenen. Op mijn hoofd staat een bril die hersengolven meet. Ik moet mijn brein focussen op 1 taak. Als dat lukt, beweegt de bal.
Ik maak optelsommen. En dan beweegt plots het balletje op tafel. Zoiets kleins, maar het doet me wat. Noem het gerust revolutionair.
BEKIJK - Tim Verheyden brengt met hersenkracht en focus een balletje in beweging:
Ik ben op bezoek bij Pattie Maes. Jaren geleden verhuisde ze uit Vlaanderen naar Boston, intussen is ze directeur van het Media Lab aan het Massachusetts Institute of Technology.
“De bril is wat ze noemen een ‘brain computer interface’”, vertelt Maes. “Die kan via sensoren je hersengolfactiviteit lezen en je oogbewegingen bijhouden. Op basis daarvan kunnen we een heleboel kenmerken, een heleboel aspecten van je hersenen detecteren, zoals hoe moe je bent, hoe aandachtig je bent.“
Toepassingen
De slimme bril zelf is ontwikkeld door wetenschapper Nataliya Kos'myna die nauw samenwerkt met Maes. “Eén van de eerste toepassingen waar we naar keken, is of dit je kan helpen ergens je aandacht bij te houden."
"We hebben zoveel kinderen met bijvoorbeeld ADHD of anderen die problemen hebben met aanwezig te zijn in het moment. Nataliya ontwikkelde een manier om aan de hand van je hersengolven te zien of je op dat moment wel of niet aan het luisteren bent naar iemand en het systeem kan je feedback geven als je lijkt af te dwalen en aan andere dingen denkt”, aldus Maes. "Het is niet alleen de bril”, vult Kos’myna aan, "er horen dus bijvoorbeeld ook oordopjes bij."
De bril kan mensen die helemaal verlamd zijn toch weer laten spreken. Een vergevorderd stadium van ALS hoeft niet het einde te zijn.
"De technologie kan ook mensen helpen die een zeer vergevorderd stadium van ALS hebben", gaat de Oekraïnse verder. "Dat betekent dat iemand op een bepaald moment niet meer kan praten. Dus er is helaas geen spraakcontrole meer mogelijk. Geen spiercontrole. Geen knipperen met de ogen."
"In de Verenigde Staten weigert 94 procent van de bevolking om geïntubeerd te worden omdat ze denken dat dit helaas het einde is. Maar de hersenen functioneren eigenlijk absoluut normaal. Dus hebben we een begeleidende app ontwikkeld waarmee we mensen kunnen laten praten door hen naar letters te laten kijken. Als je daaraan dan nog eens een AI-gestuurd taalmodel koppelt, dan kan dat weer helpen om via de computer vlotter te spreken en de computer zelf zinnen te laten vervolledigen.”
Het roept natuurlijk de vraag op of wetenschappers dan ook gedachten kunnen lezen? “Hoe geweldig zou het zijn mocht ik in mijn presentaties over mijn onderzoek gewoon kunnen zeggen, ‘hallo, ik ben Nataliya en ik kan uw gedachten lezen’. Maar het brein ‘lezen’ is niet hetzelfde als gedachten lezen. Daar zijn we nog ver van verwijderd. Wij proberen het brein te decoderen. We proberen te begrijpen wat er gebeurt.”
Verschil met visie Open AI
Pattie Maes doctoreerde eind jaren 80 al aan de VUB over artificiële intelligentie. 35 jaar later heeft iedereen het pas over AI. Met dank aan OpenAI, dat ChatGPT lanceerde en zorgde voor een wereldwijde hype. Maar de visies van OpenAI en Pattie Maes kunnen niet verder uit elkaar liggen.
“Bedrijven als OpenAI, maar ook Google, Microsoft, enz. proberen superslimme machines te bouwen. Op dit moment zijn het meestal geen robots, maar ze werken er ook aan om ze een robotachtige fysieke vorm te geven zodat ze ook dingen in de wereld kunnen manipuleren. OpenAI gelooft dat dat de samenleving zal verbeteren."
"Ik denk niet dat dat het verkeerde doel is om naar te streven. Maar ik denk dat we ons beter kunnen richten op 'augmented intelligence' of mensen helpen superintelligent te worden, mensen ondersteunen om uiteindelijk meer te kunnen doen met hun leven of meer te bereiken van wat ze willen bereiken. Ik denk dat dat een beter doel is om naar te streven. En dus probeer ik met mijn werk dingen in die richting te duwen.”
Voor mij gaat AI niet over machines slimmer maken, wel over toepassingen ontwikkelingen om mensen te ondersteunen. Ik wil niet de richting uit die OpenAI uitgaat.
“Sam Altman bijvoorbeeld, die vandaag OpenAI leidt, wil intelligentie in machines herscheppen en in feite de menselijke intelligentie overtreffen. Dus het hele doel is om deze intelligente entiteiten te creëren die met ons concurreren of ons overtreffen in intelligentie, het van ons overnemen."
"Ik heb dat altijd geen doel of visie gevonden die ik aantrekkelijk vind. Ik hou van mijn werk. Ik werk graag. Ik wil geen universeel basisinkomen terwijl een AI-systeem mijn werk gaat doen omdat het zoveel intelligenter is dan ik."
"Dus ik begon me 30 jaar geleden al te realiseren dat er eigenlijk een tweede richting is in de computerwetenschap, en dat is die van de mensvergroting: dat we technologie kunnen gebruiken om de capaciteiten van mensen te vergroten, zodat we allemaal supermensen kunnen worden. En ik heb die visie altijd veel aantrekkelijker gevonden."