Catalonië wil op 1 oktober nieuw referendum over onafhankelijkheid

De vraag waarop de Catalanen op 1 oktober een antwoord zouden moeten geven is: Wilt u dat Catalonië een onafhankelijke republiek wordt?

De Catalaanse president had in zijn nieuwjaarstoespraak een wettelijk en bindend referendum beloofd. Want in 2014 hebben de Catalanen al een referendum over onafhankelijkheid gehouden. Dat leverde toen een overweldigende meerderheid van 80 procent vóór onafhankelijkheid op. Wellicht een vertekend beeld, want vooral voorstanders kwamen stemmen. Maar het Spaanse Grondwettelijk Hof had het referendum destijds al ongeldig verklaard nog voor het gehouden kon worden, en dus bleef de uitslag alleen symbolisch van belang.

Een jaar later waren er regionale verkiezingen in Catalonië. De nationalistische partijen verenigden zich in het kartel Junts pel Sì (verenigd voor Ja) en riepen die verkiezingen uit tot een nieuw, officieus referendum. Maar het front haalde geen meerderheid, en kon alleen dankzij de steun van de kleine, linkse CUP, een pro-Catalaanse partij die onafhankelijk aan de verkiezing had deelgenomen, een regering vormen. De nieuwe Catalaanse regering kondigde prompt een stappenplan aan naar onafhankelijkheid, een plan dat achttien maanden in beslag zou nemen.

Maar de Spaanse regering verzet zich met hand en tand tegen het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven. Ze heeft ook nu meteen laten weten dat er geen referendum zal komen, dat ze alle wettelijke instrumenten zal gebruiken om het tegen te houden.

De Spaanse premier Mariano Rajoy blijft van mening dat alleen het Spaanse parlement kan beslissen of er een referendum komt, omdat niet alleen de Catalanen getroffen zouden worden door het resultaat, maar alle Spanjaarden.

Na het referendum in 2014 daagde de regering de vorige Catalaanse premier, Artur Mas, voor de rechter. Hij is veroordeeld en mag twee jaar lang geen politieke functie meer uitoefenen. De vraag is hoe hard de nieuwe Catalaanse regering het spel wil spelen. Recent bracht de Spaanse krant El País uit dat ze al een “breukwet” heeft klaarliggen, een procedure om de onafhankelijkheid eenzijdig uit te roepen.

De publieke steun voor onafhankelijkheid in Catalonië lijkt intussen af te kalven. Volgens de laatste opiniepeilingen zou nog een minderheid van 42 procent voor afscheiding van Spanje stemmen. En nog een kleiner percentage zou ervoor te vinden zijn om eenzijdig de onafhankelijkheid uit te roepen, zonder de goedkeuring van Spanje dus.