Nieuwe methode om leververvetting te bestrijden: 'verjong' de weefsels
Ziekten en veroudering tegengaan of zelfs terugdraaien, het komt steeds dichterbij. Nog even, denken onderzoekers, en mensen kunnen zo van leververvetting genezen.
Wetenschappers zijn een opmerkelijke, nieuwe manier op het spoor om leververvetting tegen te gaan: door de lever met medicijnen te 'verjongen'. De ontdekking geeft een voorproefje van wat de medische wereld de komende jaren vaker zal laten zien: aandoeningen die worden aangepakt door weefsels letterlijk weer jeugdig te maken.
De jongste jaren stapelt het bewijs zich op dat het mogelijk is de veroudering van weefsels en hele proefdieren te vertragen en soms zelfs wat terug te draaien. Bijvoorbeeld door oude, 'senescente' cellen met medicijnen gericht te doden, of door weefsels kunstmatig uit te hongeren, een truc waardoor cellen weer fit worden. Zo hoopt men ouderdomsziektes tegen te houden, zegt moleculair bioloog Wilbert Vermeij van het Erasmus MC in Rotterdam. "Als je iets kunt doen tegen veroudering in het algemeen, rem je ook verouderingsziektes."
'Als je iets kunt doen tegen veroudering in het algemeen, rem je ook verouderingsziektes'
Leververvetting is zo'n ziekte. De aandoening hangt samen met ouderdom en overgewicht, en maar liefst één op de vijf westerse mensen krijgt ermee te maken. Van de vetstapeling zelf merkt de patiënt meestal weinig. Maar 10 tot 20 procent van de keren loopt de aandoening uit op leverschade en zelfs cirrose of leverkanker.
"Eerste effectieve behandeling"
Een internationaal onderzoeksteam - onder wie Vermeij - ontrafelde de waarschijnlijke oorzaak: de vetophoping lijkt te worden veroorzaakt door de senescente cellen. "Hun verbranding is gaan haperen. En daardoor hopen ze meer vet op", zegt Vermeij, na proeven waarbij men muizen onder meer op streng dieet zette of juist overvoedde.
Als kers op de taart brak het team wat van de senescente cellen weg, schrijft het team in Nature Communications, met onder andere het leukemiemedicijn dasatinib en het anti-ontstekingsmiddel quercetine, bekende stoffen in het anti-verouderingswereldje. "Dit is voor het eerst dat we een effectieve behandeling hebben tegen leververvetting", zegt onderzoeksleider Diana Jurk van de Universiteit van Newcastle in een verklaring. "En we hopen deze interventies in de nabije toekomst te kunnen testen bij de mens."
'We maken zeer opwindende tijden mee in het verouderingsonderzoek'
Verouderingsexpert Andrea Maier van de VU Amsterdam en de Universiteit van Melbourne, niet betrokken bij de experimenten, deelt dat optimisme. "Er komen meer van deze studies aan", signaleert ze. "Ik denk dat dit soort orgaanspecifieke proeven zullen helpen het bewijs dat deze aanpak werkt snel te versterken, en met name de veiligheid van de middelen aan te tonen. Dat gaat allemaal veel sneller als je een ziekte behandelt. Want veroudering geldt voor de Wereldgezondheidsorganisatie jammer genoeg nog niet als ziekte", aldus Maier.
Voor de lange termijn dromen experts van een behandeling die álle veroudering in toom houdt - en daarmee de kwalen die met de jaren komen. In de VS en Japan zijn de eerste twee langlopende onderzoeken met anti-verouderingsmedicijnen op mensen al begonnen. Een derde patiëntenproef, met het veronderstelde jongmaakmiddel NMN ('nicotinamide-mononucleotide') gaat binnenkort van start in Boston.
"We maken zeer opwindende tijden mee in het verouderingsonderzoek", aldus de hoofdauteur van het leveronderzoek, Mikolaj Ogrodnik uit Newcastle. "Wetenschappers beseffen dat senescente cellen de oorzaak zijn van allerlei ziektes. En nu hebben we een manier om ze af te schudden."