De dood van Prince zou ermee te maken hebben. Die van ­acteur Heath Ledger ook. Oxycodon, familie van morfine en heroïne. Allemaal opioïden: producten die zijn afgeleid van opium. “Toen ik werd opgeleid, was dat in een sfeer van angst voor dat soort middelen”, zegt Cathy Matheï van het Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde van de KU Leuven. Morfinofobia noemden ze dat in de sector. “Opioïden werden gezien als laatste redmiddel, omdat het risico op verslaving nogal groot is. En omdat een overdosis dodelijk kan zijn. Nu wordt er te weinig naar die nadelige gevolgen gekeken en worden die middelen te gemakkelijk voorgeschreven.”

Dat blijkt uit cijfers van het ­RIZIV die nieuwssite Apache publiceerde. In 2011 werd oxycodon – op de markt onder de merknaam OxyContin – voorgeschreven aan 27.753 patiënten. In 2015 waren dat er al 66.173. Logisch, op het eerste gezicht. “Oxycodon is nog maar tien jaar verkrijgbaar in ons land”, zegt Matheï. “Dan is het niet abnormaal dat het een stijgende trend kent. Maar in het algemeen stijgt het opioïden­gebruik. Artsen schreven het voorheen alleen voor bij kankerpijn en bepaalde vormen van acute pijn, nu steeds vaker ook bij chronische pijn. En we zijn in België bij de grootste voorschrijvers van Europa.”

Prettige roes

Bijna tien procent van de Belgen gebruikt tramadol, een mildere variant. Dan volgen de zware broers. Fentanyl, dat meestal als pleister komt, en oxycodon. Het neemt pijn weg waar andere pijnstillers, zoals paracetamol, falen. “En bij sommige mensen geeft het ook een prettig roesgevoel. Het neemt bij wijze van spreken niet alleen de fysieke pijn weg, maar ook de mentale pijn.”

Niet zonder gevolgen. In de Verenigde Staten spreken ze van een oxycodon-epidemie. Volgens officiële cijfers stierven daar tussen 1999 en 2015 minstens 183.000 patiënten aan een overdosis voor­geschreven opioïden.

Voor zover bekend vielen in ons land nog geen doden door dit soort pijnmedicatie. “Wat hier nu gebeurt, is dus absoluut nog niet te vergelijken met de Amerikaanse toestanden”, zegt Cathy Matheï. “Maar het gebruik van oxycodon zal heel waarschijnlijk blijven stijgen, en dat volgen we maar het best met argusogen.”