Zes werknemers van Ryanair of zijn recruteringsbedrijf Crewlink waren in 2011 naar het Arbeidshof in Bergen (Mons) gestapt. De zes hebben, zoals alle personeelsleden van Ryanair, een contract naar Iers recht. Want ze werken op vliegtuigen die in Ierland geregistreerd zijn. In hun contract staat ook dat Ierse rechtbanken bevoegd zijn voor juridische geschillen.

De zes werknemers zijn het daar niet mee eens. In hun contract staat namelijk ook dat Charleroi hun thuisbasis ("home base") is, en dat ze op minder dan een uur van die thuisbasis moeten wonen. Zij vinden dus dat ze eigenlijk werknemers zijn volgens het Belgische recht.

Het Arbeidshof in Bergen moet nu oordelen hoe dat in elkaar zit. Daarom heeft het eerst verduidelijking gevraagd aan het Europees Hof van Justitie. Want volgens de Europese regels zijn in zulke zaken de rechtbanken bevoegd van de "plaats waar de werknemer gewoonlijk werkt". Het Arbeidshof wil weten wat er precies met die formulering bedoeld wordt.

Een contract naar Belgisch recht zou gunstiger zijn voor de werknemers. Het Ierse recht geeft hen minder voordelen op het vlak van vakantiegeld, premies en vergoedingen. Zo wordt in ons land de eerste maand ziekteverlof doorbetaald door de werkgever. In Ierland is dat niet het geval.

Volgens het Europees Hof in Luxemburg kunnen werknemers naar de rechtbank stappen in het land waar hun werkgever gevestigd is, of in het land waar ze gewoonlijk werken. De nationale rechter moet beslissen wat er met dat laatste bedoeld wordt. De plaats waar iemand gewoonlijk werkt, kan bepaald worden door de plaats van waaruit de werknemer zijn transportopdrachten verricht, de plaats waarnaar de werknemer na zijn opdrachten terugkeert, de plaats waarop hij instructies voor zijn opdrachten ontvangt en zijn werk organiseert, en de plaats waar zich de vliegtuigen bevinden. 

Het Arbeidshof in Bergen zal al die elementen tegen elkaar moeten afwegen, om te kijken of het bevoegd is voor de klacht. Opmerkelijk daarbij is dat het Europees Hof aangeeft dat de "thuisbasis" van de werknemers een belangrijke aanwijzing kan zijn. Die thuisbasis is Charleroi. 

Die kans lijkt reëel. Als de thuisbasis Charleroi een belangrijke aanwijzing is, dan kan het Arbeidshof in Bergen beslissen dat het bevoegd is, en dat de werknemers onder Belgisch recht vallen. Maar daarover zal het Arbeidshof zich nu moeten uitspreken, met het arrest van het Europees Hof in het achterhoofd.

Ook de lagekostenmaatschappij beschouwt de uitspraak als een overwinning. "Het Europees Hof heeft niet gezegd dat er alleen naar de thuisbasis (Charleroi) van het personeel moet worden gekeken, maar dat meerdere factoren belangrijk zijn. De werknemers en hun vakbond hebben dus geen gelijk gekregen met hun stelling dat de thuisbasis het enige argument is", zegt Ryanair in een persmededeling. De luchtvaartmaatschappij ziet dan ook geen reden om haar beleid te veranderen, en blijft haar personeelsleden Ierse contracten geven. "Het Europees Hof bevestigt dat voor elke zaak moet worden gezocht naar de meest gepaste rechtbank, en niet perse naar de rechtbank van het land waar de werknemers wonen."