‘Harmony of Difference’ van Kamasi Washington: verlichte vibes van een meestertolk

“Verlangen, bescheidenheid, kennis, perspectief en integriteit zijn de basiselementen van de waarheid”, schreef Kamasi Washington in juli op Instagram bij het artwork van deze nieuwe EP. De charismatische Los Angeleno schaart zich met bovenstaand ge-orakel bij spirituele jazziconen als Alice Coltrane en Pharaohe Sanders. Artiesten van wie Washington niet alleen leerde hoe hij het jazzgenre kan ontstijgen, maar ook hoe hij zijn derde oog moet openen in een drieste wereld waarin zelfingenomenheid vaak het hoogste goed lijkt.

Post-Zen

Veel lijkt er niet veranderd op Planeet Kamasi. Deze zesdelige suite grossiert in kosmische bigbandjazz zoals die waarmee de saxofonist triomfeerde op het drie uur durende The Epic, het album dat hem twee jaar geleden wereldroem schonk - niet alleen in jazzmiddens, maar ook in indiekringen. Dit mini-album trippelt sierlijk op kousenvoeten de kamer binnen met ‘Desire’, waarin een sensuele contrabas en uitgestrekte, melancholische saxnoten roodgloeiend oplichten. ‘Humility’ opteert voor haast achteloze swing, vol naar het hemelgewelf opstijgende piano -en kopersolo’s die John Coltrane ademen, of die zich nu en dan in de periferie van Coleman Hawkins’ universum wanen. Onbezonnen, woest, ongepolijst.

‘Knowledge’ doet vervolgens verrassend sentimenteel aan: een lichtjes nerveuze downtempocompositie die het melodische motief beklemtoont en Washington contemplatief uit de hoek laat komen. Nu trouw de basismelodie achterna, dan weer fluks een voorbijdwarrelende dagdroom in-meanderend. Hij eert er zowel kwetsbaarheid als onverschrokkenheid, en knipoogt er naar de al eerder vermelde hypnotiserende spiritualiteit die hij als zoekende muzikant in de beat scene van L.A. terugvond bij gelijkgestemde zielen als Flying Lotus, Thundercat en The Gaslamp Killer. Noem het post-Zen. Noem het millennial madness. Hoe het ook zij, Washington laat die verlichte vibe uit de muziek druppelen als zweet uit oververhitte poriën.

Woest sterrenstelsel

‘Perspective’ verrast met het soort funk dat Washington tijdens zijn recente passage op Gent Jazz in de spotlights zette en dat prompt door conservatieve jazzrecensenten werd afgedaan als gemakzuchtig. Een inschattingsfout, me dunkt, en een zoveelste bewijs dat er een generationele kloof gaapt tussen de oude jazzgarde die Miles Davis nog live heeft gezien en de jazzmillennials voor wie Washington de nieuwe Messias is. De eerste klampt zich vast aan een chronologische lezing van de jazz, een oergenre waaruit later funk werd gedistilleerd als zijnde een vereenvoudigde versie van de jazz, louter op groove geënt, met een minimum aan technische bravoure (lees: een popvariant voor wie jazz te ingewikkeld vindt). De tweede beschouwt jazz en funk als twee gelijkwaardige pulsen in het woeste sterrenstelsel dat de (pop)muziek is, elk met zijn eigen wetten, elk even kneedbaar, even amorf.

‘Integrity’ gaat de sambatoer op en verrast met een groove die eerder bij Tito Puento aanleunt, maar die nu ook weer niet zo overrompelend aandoet dat je er van gaat zwijmelen. Van Art Blakey over Horace Silver tot Chick Corea: allemaal experimenteerden ze met Latijns-Amerikaanse klanken en eigenden ze zich op weergaloze wijze die hybride vorm toe. Daarmee zetten we graag even de puntjes op de i: op vormelijk vlak is Kamasi Washington geenszins de grote muzikale jazzvernieuwer die hysterische fanatici van hem maken. In veel gevallen gaat hij opvallend behoudsgezind te werk en haakt hij wel erg gretig in op de stijlvermengingen die zijn idolen (Archie Shepp, Pharoah Sanders, de Coltranes) vijftig jaar geleden in het leven riepen.

Briljante synthese

‘Truth’, het begeesterende sluitstuk van deze EP, onderstreept zulks alleen maar. De zinnenprikkelende orkestrale arrangementen refereren aan de seventiesalbums van Stevie Wonder en Marvin Gaye maar ook aan het later werk van Tom Jobim. De dramatische furie in groove en harmonieën ademt ‘Attica Blues’ van Shepp. De zangkoren hadden van Ennio Morricone kunnen zijn. In wezen is het nummer een prachtig geconstrueerd eerbetoon aan de orkestrale jazz van de sixties en seventies, toen pathos, bewustzijnsverruiming, symfonisch-klassiek én spirituele blues mee in de stamppot werden gemixt. Daarmee etaleert Washington pas echt zijn meerwaarde en uniciteit: hij creëert een briljante synthese van dat alles en laat genoeg ophaalbruggen neer naar de jonge, hongerige muziekfan. Een meestertolk, zeg maar.

Harmony of Difference is een krachttoer, ja, maar nu willen we Washington graag eens klein en rauw aan het werk horen, in een kwartet- of kwintetbezetting. Ooit zagen we hem de muren van de Brusselse AB Club slopen met een stomende, van tierelantijntjes gestripte sound. Zoiets, ja. Mag het dus éven wat minimalistischer, Kamasi?

Harmony of Difference verschijnt op 29/9 bij Young Turks.