Overstromingen blijven Dender bedreigen: werken Geraardsbergen stopgezet
De werken aan de nieuwe stuwen op de Dender in Geraardsbergen zijn tijdelijk stilgelegd. Die stuwen zijn nodig om overstromingen in Geraardsbergen tegen te gaan. Maar de Raad voor Vergunningsbetwistingen heeft de bouwvergunning nu vernietigd. Dat betekent mogelijk opnieuw maanden vertraging in een dossier dat al tientallen jaren aansleept.
Vernietiging nieuwe stuwen hing in de lucht
Vlaanderen moet in totaal 7 stuwencomplexen moderniseren om de waterafvoer van de Dender te verbeteren. Bij 2 daarvan zijn de werken al aan de gang: in Geraardsbergen en Aalst. In Geraardsbergen begonnen de werkzaamheden ruim anderhalf jaar geleden. Tegen eind 2018 zou de stuw klaar moeten zijn. Maar vanochtend kwamen op de werf geen arbeiders meer opdagen. Waterwegen & Zeekanaal (de beheerder van de Vlaamse rivieren) moest de werken noodgedwongen stopzetten.
Die dreiging hing al twee jaar in de lucht. Want in oktober 2015 had het Milieufront Omer Wattez de vernietiging van de bouwvergunning geëist. Volgens de milieuactivisten was er te weinig rekening gehouden met de impact van de werken op de omgeving. Waterwegen & Zeekanaal besloot de procedure niet af te wachten en toch met de modernisering van de oude stuwen te starten.
Foto van de bouwput van de nieuwe stuw in Geraardsbergen
Nieuwe stuwen zijn onontbeerlijk
Die modernisering was uiterst dringend geworden. De stuwen zijn stokoud: ze stammen uit de 19de eeuw. Sluiswachters halen de houten schotbalken nog altijd met de hand op, met een ketting aan een draaiwiel. Dat is helemaal niet meer van deze tijd: moderne stuwen worden met computers gestuurd en kunnen tot op de millimeter de doorgang van het water regelen, zonder dat daar nog mensen aan te pas komen.
Bovendien is de Dender ook veel onstuimiger geworden dan vroeger, en voert hij veel meer water af. Gewoon omdat er veel meer water in terecht komt. Dat komt vooral door de verharding van onze oppervlakte. Beton, asfalt, klinkers, wegen, industrieterreinen, woningen: ze zorgen er allemaal voor dat er veel minder (regen)water de bodem indringt en dat die massa water ook nog es versneld afspoelt naar de rivieren. Vooral in het Denderbekken, met zijn grote hoogteverschillen, is dat voelbaar. Bij hevige regenbuien stijgt de rivier almaar sneller, treedt buiten haar oevers en zet de omliggende steden en dorpen blank.
Om dat op te lossen zijn een veelheid aan maatregelen nodig: het water beter de bodem laten indringen of opvangen, ruimte vrijmaken om het overtollige water te bufferen (de zogenaamde overstromingsgebieden of wachtbekkens) en zorgen dat de rivieren zelf meer water sneller kunnen afvoeren. Via betere sluizen dus en een uitgediepte rivier. Een modern sluizencomplex kan de afvoer van een uitgediepte Dender makkelijk verdubbelen.
Vlaanderen loopt al 25 jaar achterop
Maar daar is het in Vlaanderen de afgelopen decennia fout gelopen. De Vlaamse overheid besteedde nauwelijks aandacht aan de economisch oninteressante Dender, liet de 7 oude stuwencomplexen voor wat ze waren en baggerde de rivier niet meer uit.
Heel anders dan in Wallonië. Daar is de afgelopen 25 jaar de Dender wel gemoderniseerd. 5 nieuwe stuwencomplexen liet de Waalse overheid aanleggen. De laatste werd amper een paar weken geleden in werking gesteld. De rivier is intussen ook uitgebaggerd en er zijn nieuwe dijken gelegd. Gevolg: de afvoercapaciteit van de Dender in Wallonië is nu verdubbeld.
Wallonië kan dus bij grote watersnood dubbel zoveel water afvoeren naar Vlaanderen als tijdens de laatste grote overstromingen van 7 jaar geleden. Toen stond tussen Geraardsbergen en Aalst alles wat rond de Dender was gebouwd onder water. Meer dan duizend gebouwen, over een afstand van meer dan dertig kilometer.
Mogelijk wordt dat bij een volgende overstromingsramp nog erger. Omdat we nu een België een omgekeerde rivier hebben gebouwd, die aan haar Waalse bovenloop, vanaf de bron in Ath, dubbel zoveel water kan afvoeren als aan haar Vlaamse middenloop.
Foto van de nieuwe stuw in Deux-Arcen (Wallonië)
Hopen dat de regen zich koest houdt
Om dit te voorkomen, wilde Waterwegen & Zeekanaal dus zo snel mogelijk de Vlaamse stuwen moderniseren en besloot ze in Geraardsbergen toch met de werken te starten. Ondanks de dreigende vernietiging van de bouwvergunning. Die vernietiging is er nu: de werken zijn noodgedwongen stopgezet. En niemand weet wanneer ze opnieuw zullen starten.
Het is nu aan de Vlaamse overheid om een nieuwe beslissing te nemen over de bouwvergunning. Daarvoor heeft ze vier maanden de tijd. Intussen komt de winter eraan, het hoogseizoen van de overstromingen. De Vlaamse bewoners van het Denderbekken kunnen alleen maar afwachten. Machteloos. En hopen dat de regen zich de komende maanden koest houdt.