Het inzetten van artikel 155 is de logische consequentie van de keuzes die Rajoy en zijn voorgangers aan het hoofd van de Partido Popular al sinds 2000 maken, toen de partij, opgericht door voormalige Franco-ministers, een absolute meerderheid haalde. Ze had niet langer de steun nodig van de Catalaanse en andere regionalisten met wie ze tot dan constructief had samengewerkt aan de opbouw van de jonge Spaanse democratie. Ze koos voor een centralistische koers waarin regionale autonomie, als bedreiging voor de nationale eenheid, steeds sterker tegengewerkt werd.

De Partido Popular ontdekte zo het anti-catalanisme als wervende boodschap waar een deel van het Spaanse electoraat gevoelig voor was. Dat lijkt ook nu goed te werken. Het ‘onwrikbare’ optreden van Rajoy tegen de Generalitat is populair bij veel Spanjaarden. Daar komt nog bij dat het de geur van corruptie rond de partij van de premier doet vergeten.

Vergelijkingen met de Franco-dictatuur die de voorbije weken uit Catalonië klonken (met name na de aanhouding van twee nationalistische leiders), zijn desondanks volkomen overdreven. Spanje heeft sinds de jaren zeventig in elk opzicht een adembenemende transformatie doorgemaakt tot Europese democratie. Maar die renaissance staat nu op het spel. De democratische cultuur van een land uit zich in de creativiteit waarmee het ook de zwaarste crisis-situaties aanpakt. De Catalaanse nationalistische regering, opgejut door extremisten, speelt een gevaarlijk spel met haar plannen voor een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring. Rajoy’s optreden mist echter elke zweem van creatieve soepelheid. Een binnenbrand blus je, je wakkert hem niet verder aan. De belangrijkste protagonisten van de Catalaanse crisis - in Barcelona en in Madrid - zijn geen vrede- maar brandstichters.