Hoe een klein duimpje zo veel kan veranderen ...
"Gebruik jij ook dat vrolijk, onschuldig bedoeld symbool dat eigenlijk een perfide verborgen verleider is geworden? "Liken" is te vergelijken met een tic, een verslaving …"
In 2009 bedachten Justin Rosenstein en Leah Pearlman, twee medewerkers van Facebook, een formidabele innovatie waarvan ze toen niet beseften hoe groot de gevolgen ervan gingen zijn. Om de samenhang tussen de gebruikers te vergroten, verzonnen ze een sterk visueel middel om te laten zien dat je berichten leuk vond.
Je kon ze met een duimpje “liken”, zoals dat nu in zowat alle talen onvertaald gezegd wordt. De bedenkers dachten zo het groepsgevoel en de samenhang tussen de gebruikers van Facebook te vergroten. Een edel streven leek dat toen.
Rosenstein en Pearlman werken nu niet meer bij de firma van Mark Zuckerberg. Ze hebben zelfs geen Facebookpagina meer, of laten die door iemand anders beheren. In twee aparte interviews beweren ze nu zelf verbaasd te zijn over de negatieve impact van hun uitvinding. En zeggen ze zich ernstig zorgen te maken over de onvermoede consequenties ervan.
Met enig nauwelijks verholen schuldgevoel geven ze toe dat ze hun merkwaardige uitvinding, die ze met de beste intenties hadden bedacht, danig onderschat hebben. Een vrolijk, onschuldig bedoeld symbool dat eigenlijk een perfide verborgen verleider is geworden.
Een vrolijk, onschuldig bedoeld symbool dat eigenlijk een perfide verborgen verleider is geworden.
In de zestiger jaren voerde de tegencultuur een kruistocht tegen “verleiders” die volgens hun in advertenties van onder meer Coca-Cola verborgen waren. Hoogst merkwaardig toch dat er nu zo weinig protest is tegen de brute technieken van adverteerders op het internet, die blijkbaar door iedereen geaccepteerd worden.
De getuigenis van de ouders van het “liken” leest als de biecht van de dokter Frankenstein, die met enige vertraging besefte hoeveel onheil zijn monster had aangericht. Niet alleen zien ze nu wel in dat Facebook hun goedbedoelde ambitie schaamteloos misbruikt heeft om onze voorkeuren te gebruiken voor publicitaire doeleinden.
Maar ze voelen zich mede verantwoordelijk voor de manier waarop wij zijn nu omgaan met informatie. Het blijft indrukwekkend hoe een klein duimpje zoveel veranderd heeft…
Rosenstein en Pearlman merkten tot hun ontzetting op dat het aantal “likes” bij een gepost bericht op Facebook steeds belangrijker werd.
Het blijft indrukwekkend hoe een klein duimpje zoveel veranderd heeft…
Gebruikers hebben het moeilijk om niet voortdurend te kijken hoeveel mensen hun berichten leuk vinden. Mensen gaan zich beter voelen als ze meer “likes” krijgen en geven. Het is een slechte gewoonte, vinden de uitvinders nu, iets zoals op een compulsieve manier chips eten, iets dat je doet zonder dat je goed weet waarom. Het is te vergelijken met een tic, een verslaving…
Maar ook de media hebben in de “likes” een fantastische graadmeter gezien om aan adverteerders te tonen hoe sterk de band is met hun lezers en om hun voorkeuren in reclame-en marketingcampagnes te gebruiken. Ze doen er alles aan om intrigerende en grappige titels te verzinnen, die Facebookers tot impulsieve reacties aanzetten in de vorm van een snel aangetikte “like”.
De bedenkers van het duimpje voelen er zich mede verantwoordelijk voor dat jongeren het steeds moeilijker hebben om zich te focussen. Hun mogelijkheid tot volgehouden aandacht en concentratie is door de verlokkingsmechanismen van Facebook steeds geringer geworden, vrezen zij.
"Liken" is te vergelijken met een tic, een verslaving …
Ik hoop dat de voormalige baas van Rosenstein en Pearlman hun bedenkingen heeft gelezen. Maar opperfacebooker Zuckerberg reageert nauwelijks op kritiek, en als hij het doet is dat met misprijzen en ergerlijke vertraging. En nooit als zijn commerciële belangen niet in gevaar zijn.
Nochtans zou hij beter de woorden van zijn voormalige medewerkers ernstig in overweging nemen. Want als meer dan één miljard bewoners van deze planeet begint te lijden aan een onvermogen tot concentratie, dan ziet het er niet goed uit.
Zeker met een Amerikaanse president die regeert via zijn smartphone is het misschien hoog tijd om de onstuitbare opmars van de digitale monopolies en hun dramatische gevolgen voor de volksgezondheid kritisch te bekijken.
--
VRT Nieuws wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.