Bal ligt in het kamp Belgische justitie: Hoe gaat het nu verder in de Puigdemont-saga?
Nu Madrid aan België gevraagd heeft om de afgezette Catalaanse minister-president Carles Puigdemont en vier van zijn ministers over te leveren, ligt de bal in het kamp van de Belgische justitie. Hoe loopt de procedure nu verder?
Het Spaanse Openbaar Ministerie wil de Catalaanse leiders, onder wie Puigdemont, vervolgen. Ze worden verdacht van rebellie, opruiing en misbruik van belastinggeld. De maximumstraf bedraagt 30 jaar cel. In het kader van het gerechtelijke onderzoek vraagt Spanje om de overlevering van Puigdemont. Het federaal parket in ons land heeft gisteren officieel vijf Europese aanhoudingsbevelen gekregen.
Wat zijn de volgende stappen?
Nu is het eerst zaak om Puigdemont te vinden: ofwel zal hij zich vrijwillig aanbieden, ofwel zal hij - op bevel van een onderzoeksrechter - opgepakt, voorgeleid en verhoord worden en moet er binnen de 24 uur een beslissing vallen. Advocaat Paul Bekaert heeft wel al laten verstaan dat zijn cliënt wil meewerken met het gerecht. De onderzoeksrechter kan verschillende richtingen uit.
- Ofwel voert hij het aanhoudingsbevel niet uit - en laat hij de vijf Catalanen vrij - maar het is onwaarschijnlijk dat dat zal gebeuren.
- Ofwel beslist hij om de vijf aan te houden. Ze worden dan in voorlopige hechtenis geplaatst tot ze voor de raadkamer verschijnen.
- Ofwel geeft België wel gehoor aan de Spaanse vraag, maar worden Puigdemont en zijn ministers onder voorwaarden vrijgelaten. In dat laatste - realistische - geval moeten de vijf zich aan bepaalde voorwaarden houden. Een voorbeeld hiervan is dat ze op een vaste plaats in België verblijven. Ook dan moeten ze binnen enkele dagen voor de raadkamer verschijnen.
Kan Puigdemont iets doen, behalve afwachten tot er een beslissing valt? Als de raadkamer beslist dat de Catalanen overgeleverd mogen worden, kunnen ze in beroep gaan: eerst bij de kamer van inbeschuldigingstelling, later eventueel ook nog bij het Hof van Cassatie. Advocaat Paul Bekaert heeft al laten verstaan dat Puigdemont zeker en vast in beroep gaat als ons land beslist hem over te leveren.
Als de uitspraak ook in Cassatie bevestigd wordt, zijn de mogelijkheden van de afgezette ministers uitgeput. Ons land moet Puigdemont en zijn ministers binnen de tien dagen overleveren. Alles bij elkaar kan het dus nog anderhalve tot twee maanden duren.
Hoe gaat zo'n overlevering in zijn werk?
Een overlevering is een procedure tussen twee lidstaten van de Europese Unie, en gebeurt op basis van een Europees aanhoudingsbevel. Zo'n bevel kan worden uitgevaardigd zodra iemand verdacht wordt van een strafbaar feit waarop meer dan 12 maanden gevangenisstraf staat, wat in dit geval zo is.
Daarnaast moet, op enkele uitzonderingen na, ook een dubbele strafbaarheid worden aangetoond. Rebellie, opruiing en misbruik van belastinggeld moeten dus zowel in Spanje als in ons land strafbaar zijn. Dat is het geval. "Misdrijven tegen de staat zijn in ons strafwetboek heel ruim omschreven, dus mogelijk zal de zaak die test doorstaan", denkt professor strafrecht aan de KU Leuven Frank Verbruggen. "Over het algemeen gaan rechtbanken trouwens ook soepel om met de test van dubbele strafbaarheid, want het vertrekpunt is altijd dat er een wederzijds vertrouwen is tussen de lidstaten van de Europese Unie."
Mag de politiek zich bemoeien?
Een overleveringsprocedure is een puur gerechtelijke procedure. De beslissing gebeurt door de raadkamer, vermoedelijk die in Brussel als Puigdemont daar zou blijven. Politici mogen zich in geen geval met de zaak bemoeien.
Dat heeft minister van Justitie Koen Geens (CD&V) gisteren ook expliciet benadrukt. "Alles verloopt via rechtstreekse contacten tussen de gerechtelijke autoriteiten."
Stel dat de overlevering uiteindelijk niet wordt toegekend, dan geldt deze beslissing weliswaar enkel voor ons land. Als Puigdemont naar een andere lidstaat van de Europese Unie zou trekken, kan de procedure daar opnieuw gestart worden.