Maar de uitdagingen zijn iets complexer. De klimaatverandering is maar een van de vele problemen die vaak met dunne draadjes met elkaar verbonden zijn. Tussen het klimaat en andere vormen van milieuverloedering is er wel een duidelijke link. We hebben het dan over de vergiftiging van de bodem door zware metalen, round-up en neonicotinoïdes of het groeiende verlies aan habitat. Dit laatste is niet alleen nefast voor ‘aaibare’ dieren als de Afrikaanse gorilla of de pandabeer maar ook voor insecten en andere levensvormen.

Kom bij een nieuwe werkloze niet aan met pleidooien tegen de opwarming van de aarde. Hij heeft andere zorgen aan zijn hoofd.

Nog zo’n uitdaging is de globalisering en de groeiende ongelijkheid – vooral in de Westerse samenleving. Het is een wereld waar grote bedrijven en rijke individuen honderden miljarden aan ontweken belastinggeld parkeren in fiscale paradijzen, liever dan bij te dragen aan de samenleving op het thuisfront. Een wereld waarin de politieke en sociale elites blind zijn voor de verliezers van die globalisering en van het losgeslagen marktdenken. Je zal maar trucker of bouwvakker zijn die zijn of haar baan verliest aan een Poolse of Bulgaarse collega die voor vaak minder dan de helft van de prijs over onze wegen rond tuft of de stelling opklimt. Kom bij zo’n nieuwe werkloze niet aan met pleidooien tegen opwarming van de aarde. Hij heeft andere zorgen aan zijn hoofd. En dan maar jammeren dat enge vormen van nationalisme en even beangstigende xenofobie de kop opsteken. Deze stromingen vormen een potentiële splijtzwam in Europa en wegen zwaar op het politieke klimaat in de VS. Dit gedachtegoed heeft trouwens een enorme boost gekregen door de opkomst van de sociale media als Facebook, Twitter, Google of Instagram. Deze mastodonten stoppen ieder van ons via hun mysterieuze algoritmes in zijn eigen informatiebubbel, al dan niet aangezwengeld door fake news. Hoog tijd dat deze nieuwe monopolies echt aangepakt worden door ze voor hun verantwoordelijkheid te plaatsen en zo nodig op te splitsen. Laat het prekerig klinken, maar we hebben nood aan een nieuw samenlevingsmodel, waarbij de nadruk ligt op duurzaamheid, verantwoordelijkheidszin en sociale cohesie. Onmogelijk? Dat dachten onze voorouders ook toen ze vanaf 1945, op de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog, de pakten afsloten waarmee de sociale markteconomie vorm kreeg.