Robert Mugabe: bevrijder, maar ook onderdrukker van de Zimbabwaanse bevolking

Robert Mugabe streed al jarenlang voor de onafhankelijkheid tegen de 'blanke bezetter' Groot-Brittannië toen hij in 1980 aan de macht kwam als president van Zimbabwe. Tien jaar lang had hij daarvoor in de cel gezeten, dat leverde hem vooral in Afrika het aura van onafhankelijkheidsstrijder op.

Een van zijn strijdmakkers was Emmerson Mnangagwa, tot vorige week Mugabes vicepresident. Op aanstoken van Grace verving Mugabe hem vorige week door Grace. Op die beslissing kwam de afgelopen dagen al openlijke kritiek, en het heeft er alle schijn van dat Mnangagwa en zijn fractie nu aan het langste eind zullen trekken. De Zimbabwaanse advocaat Alex Magaisa schrijft dat Mugabe nu "opgegeten wordt door een monster dat hij zelf creëerde".

De dieperik in
In de 37 jaar onder leiding van Mugabe is het land de dieperik in geregeerd. "Hij was een formidabele leider, maar zijn macht is zo ontspoord dat hij het land bijna op de knieën gekregen heeft", aldus Shadrack Gutto, prof aan de Zuid-Afrikaanse universiteit Unisa.

Mugabes verzoeningsbeleid in de eerste jaren kwam hem op veel lof te staan, ook in buitenlandse hoofdsteden. Het land ging er de eerste tien jaar onder Mugabe met rasse schreden op vooruit door de bouw van scholen, huizen en gezondheidscentra. Tegelijk trad hij wel met bijzonder harde hand op tegen de oppositie. In 1982 stuurde hij het leger naar de "dissidente" provincie Matebeleland. Bij die repressie vielen op ruim vijf jaar tijd zeker 10.000 doden.

Internationale paria
Het duurde ruim twintig jaar vooraleer het Westen begon te protesteren tegen de corruptie, kiesfraude en landbouwhervorming . Die laatste moest dienen om de vroegere wapenbroeders van de politiek verzwakte Mugabe tevreden te houden, en dat door hen graan te schenken. Dat gebeurde ten koste van de paar duizend blanke boeren die toen nog in Zimbabwe aanwezig waren.

Daarmee werd ook Mugabe -lang het archetype van een geslaagd onafhankelijk Afrikaans leider- een internationale paria. Hij voelde zich echter in zijn sas in die rol, wat doorheen de jaren enkele opvallende quotes opleverde. Even vaak werd hij tijdens internationale bijeenkomsten slapend gefotografeerd.

"Ik heb nog ideeën"
De afgelopen jaren werden de zorgen om zijn gezondheid alsmaar groter, maar daar kwam nooit veel duidelijkheid over. In 2013 antwoordde de toen 89-jarige Mugabe op een vraag over zijn leeftijd dat hij niet "verwelkt" of "seniel" geworden is. "Ik heb nog ideeën, ideeën die aanvaard moeten worden door mijn volk."

Eerder dit jaar werd Mugabe door zijn partij gekozen als kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2018, maar naar alle waarschijnlijkheid wordt Mnagagawa binnen afzienbare tijd zijn opvolger.

GRACE MUGABE

De laatste jaren zou Mugabe alsmaar meer onder de invloed van zijn tweede vrouw Grace (52) gevallen zijn. Zijn vroegere secretaresse werd almaar ambitieuzer en speelde een grote rol in de opvolgingsstrijd die enkele jaren terug losbarstte. In 2014 slaagde ze er al in Mugabe te overtuigen om zijn vicepresidente Joice Mujuru af te zetten, vorige week volgde dus Emmerson Mnagagawa. In de opvolgingsstrijd werd de echtgenote gesteund door de jongere generatie van G40.

Mugabe huwde Grace in 1996, vier jaar na het overlijden van de populaire eerste vrouw van de president. De eerste jaren concentreerde ze zich vooral op liefdadigheidswerk, tegelijk kreeg ze ook een reputatie voor haar voorkeur voor luxewinkels (vandaar haar bijnaam 'Gucci Grace'). In 2014 kwam ze aan het hoofd van de vrouwenafdeling van regeringspartij Zanu-PF.

Haar naam is intussen al verschillende keren genoemd in geweldincidenten. Zo beweerde een Britse fotograaf in 2009 dat hij geslagen werd door Grace toen hij een foto probeerde te nemen in Hongkong. Eind augustus nog zou ze in Zuid-Afrika een model geslagen hebben. Daarbij zouden ook haar tienerzonen, die op Instagram vaak foto's posten van hun luxeleventje, betrokken geweest zijn.