Mag je de politie filmen?

Een vader zat woensdag vijf uur lang zonder informatie over zijn vijftienjarige zoon. Die was opgepakt door de politie tijdens de rellen op het Muntplein, zonder reden zo bleek achteraf. De jongen zegt meegenomen te zijn omdat hij de namen van zijn vrienden riep, toen die opgepakt werden op het moment dat ze foto's maakten.

De vader getuigt: “Zij waren de politie aan het fotograferen die best wel hardhandig optrad. Dat vonden enkele agenten blijkbaar niet oké. Nochtans mag het wel, dat las ik een tijdje geleden, en het lijkt me ook een goede controle op wat beide partijen al dan niet fout doen in zo'n situatie.”

Maar klopt dat? Mag je de politie filmen? "Eigenlijk wel", zegt Willem Debeuckelaere, de voorzitter van de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. "Het mag, het is niet verboden. Er is geen enkele strafbaarstelling die zegt dat je agenten in actie of in functie niet zou mogen filmen. Maar er is een grote maar: dat mag alleen wanneer je daar een rechtsgrond voor hebt. Eén van die rechtsgronden kan zijn dat je aan journalistiek doet. Maar je moet een bepaalde bedoeling hebben en die bedoeling moet ook wettelijk zijn. Zomaar filmen kan dus niet."

Je moet bijvoorbeeld een maatschappelijk belang kunnen aantonen, dat opweegt tegen het recht op privacy. Als er niet echt een goede reden is om de politie te filmen, dan kan een agent vragen om niet gefilmd te worden, net als elke andere burger. Willem Debeuckelaere: "In principe kan de politie niet veel anders doen dan vragen: film mij niet. Wanneer het gaat om werkelijk iemand in het gezicht filmen, een soort van portret maken, dat mag niet, tenzij die persoon daarmee instemt, of u dat nu bent, of een voorbijganger op straat of een politieagent, dat is precies hetzelfde. Het verwerken van een afbeelding is wat men noemt het verwerken van persoonsgegevens. En daarvoor heb je in principe een rechtsgrond nodig, bijvoorbeeld de toestemming. Wanneer je dus zomaar aan het filmen bent, of aan het fotograferen in de stad, en daar staan mensen op, dat kan, dat wordt aanvaard, maar wanneer je iemand viseert, dan wordt dat wel wat anders."

Mag de politie ook aan een journalist vragen om te stoppen met filmen? Willem Debeuckelaere: "Nee, want als journalist heb je een speciale uitzondering in de privacywet die zegt dat je ontheven wordt van een aantal verplichtingen die voor gewone burgers wel gelden. En de rechtspraak, voornamelijk het Grondwettelijk Hof, breidt dat tamelijk uit. Je hoeft geen perskaart te hebben, het is eigenlijk voldoende dat je redelijkerwijze kunt aantonen dat je aan journalistiek of aan verspreiding van informatie doet, ook als burgerjournalist. Bijvoorbeeld als blogger, maar dat moet je dan wel kunnen aantonen."

Toch is niet altijd duidelijk wat kan en wat niet kan, en blijkt pas achteraf voor de rechter welk belang of welk recht het zwaarst weegt. Zomaar een banale politie-interventie filmen is niet altijd toegelaten. Willem Debeuckelaere: "Een schoolvoorbeeld is hetgeen in Brugge gebeurd is, waarbij twee agenten in functie gefilmd worden door een burger en waar ze uitdrukkelijk vragen doe dat niet. De man zegt ja, ik wil dat wel doen want ik vind dat dat mijn recht is op de openbare plaats. Dat is geen echt argument, dat het op de openbare plaats gebeurt. En blijkbaar had hij ook wel een blog. Maar daar heeft de rechter geoordeeld op basis van de privacywetgeving, dat dat een oneigenlijk gebruik was en strafbaar was. Glasheldere wetgeving is daar niet over."