Gerry Adams: van barman in Belfast tot Noord-Iers staatsman in 5 stappen

Gerry Adams, geboren in een katholieke wijk in West-Belfast begon zijn professionele carrière als barman in "The Duke of York", een pub in Belfast met een wel erg Britse naam. Zelf was hij opgegroeid in een republikeins nest: aan beide kanten van de familie zaten voorvechters van een verenigd Ierland. 

In 1972 belandde hij een eerste keer in de gevangenis, op het "gevangenisschip" HMS Maidstone.  In '71 had de Britse regering de "Special Powers Act" ingevoerd die het mogelijk maakte om mensen zonder proces vast te zetten. In '72 werd hij vrijgelaten om deel te nemen aan het vredesoverleg. Hij zou nog twee keer opnieuw de gevangenis invliegen. 

Vreemd genoeg was het premier Margaret Thatcher die ervoor zorgde dat Gerry Adams nationale bekendheid kreeg. Haar regering voerde in 1988 immers de "Voice Ban" in om "terroristen en kapers hun zuurstof af te nemen." Tot 1994 mocht de stem van Gerry Adams niet te horen zijn in de media. Maar de omroepen vonden een omweg: ze huurden acteurs in om "voice overs" te doen tijdens interviews.

Zelf is Adams blijven ontkennen dat hij deelgenomen had aan bomaanslagen en andere activiteiten van het IRA. Maar voor de doorsnee Brit was hij het gezicht van de Noord-Ierse terreur.  Op 30 jaar tijd zou het conflict meer dan 3.500 dodelijke slachtoffers eisen.  Zelf overleefde hij twee aanslagen van zogenoemde "loyalisten" (loyaal aan de Britse regering) die direct tegen hem gericht waren.

Vanaf eind jaren 70 werd Adams een officiële gesprekspartner van de Britse regering. Samen sleepten ze zich van onderhandeling naar onderhandeling, afgewisseld met korte periodes van wapenstilstand en bloedige periodes met bomaanslagen. De meeste slachtoffers van die aanslagen waren Britse soldaten die vanaf 1969 in de Noord-Ierse straten patrouilleerden.  

Samen met zijn strijdmakker Martin McGuiness slaagde Adams erin de harde kern van IRA-strijders te overhalen om hun wapens neer te leggen. Van Sinn Féin maakt hij een volwaardige politieke partij die niet langer een aanhangsel was van de militaire vleugel.  In 1997 schudde hij voor het eerst de hand van toenmalig premier Tony Blair. Een jaar later zetten ze hun handtekening onder het Goedevrijdagakkoord, dat de 30 jaar "troubles" afsloot.

Vanaf dan wordt Noord-Ierland bestuurd door een regionale regering waarin "Unionisten" - voorstanders van de bestaande unie met Engeland - en "Republikeinen" - voorstanders van een hereniging met Ierland- de macht delen.  Sinn Féin groeit uit tot de grootste republikeinse partij in het noorden en de derde partij in het zuiden, in Ierland dus. Uit principe neemt Adams zijn mandaat in het parlement van Westminster niet op. Maar hij zit wel in het Iers parlement, waar hij ook verkozen is.

In januari valt de Noord-Ierse regering wanneer de Noord-Ierse eerste minister van de DUP (Democratic Unionist Party)  weigert op te stappen nadat ze betrokken is in een corruptieschandaal. Bij de regionale verkiezingen strandt Sinn Féin op 1.200 stemmen van een verkiezingsoverwinning. Historisch, want de Unionisten zijn in Noord-Ierland altijd in de meerderheid geweest. 

Een deel van het recente succes van Sinn Féin heeft ook te maken met de dreigende brexit. Sinds het Goedevrijdagakkoord is de gewapende grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek letterlijk weggesmolten. Maar met de uitstap van Groot-Brittannië dreigt er opnieuw een tastbare scheiding te komen tussen beide delen van het eiland. De buitengrens van de EU loopt dan letterlijk over de Ierse velden. 

Ook heel wat voormalige "Unionisten" hebben daar niet veel zin in. Maar stemmen voor Gerry Adams die zijn banden met het IRA nooit heeft willen toelichten, is voor velen een brug te ver. Met een nieuwe, jongere leider verandert dat misschien. "Leiderschap betekent dat je moet weten wanneer de tijd rijp is voor verandering", zei Adams gisteren. Op een moment dat de hereniging van Ierland dichter in het verschiet ligt dan ooit. Met dank aan de brexit.