Industrie zegt neen tegen kernuitstap in 2025: "Stroom zou 20 procent duurder worden"

Essenscia, de federatie van de petrochemische, chemische en farmaceutische bedrijven, Febeliec dat de grote industriële energieverbruikers vertegenwoordigt en Agoria, de federatie van de technologie-gerelateerde bedrijven komen met een duidelijke boodschap naar onze federale regering: hou minstens 2 kerncentrales in 2025 langer open, zo niet komt de stroomprijs te veel onder druk en krijgen we mogelijk te kampen met stroomtekorten. Bovendien wordt het veel moeilijker om onze CO2-uitstoot te verminderen en dus onze klimaatdoelstellingen te halen.

Vooral de prijsstijging baart de drie federaties zorgen. Bij een totale kernuitstap in 2025 dreigen de stroomprijzen tussen de 15 à 20 procent te stijgen. Dat is onverkoopbaar voor onze bedrijven en gezinnen, waarschuwen de drie. Investeringen in energie-intensieve bedrijven dreigen achterwege te blijven. Op termijn zullen grote bedrijven mogelijk zelfs verdwijnen, omdat hun concurrentiepositie verzwakt.

Essenscia, Febeliec en Agoria reageren daarmee op de recente studie van hoogspanningsnetbeheerder Elia. Die berekende dat een totale kernuitstap in 2025 alleen maar mogelijk was als er 9 bijkomende gasgestookte centrales zouden worden gebouwd. Dat wordt zeer moeilijk op zo’n korte tijd en dan nog zou de stroomprijs aanzienlijk stijgen. Maar indien onze overheden niets doen, zullen we volgens Elia mogelijk zelfs vier kerncentrales moeten open houden. Dat is mogelijk de goedkoopste optie, maar onverkoopbaar voor de publieke opinie.

De drie federaties kiezen nu voor een middenweg: 2 grote centrales 10 jaar langer open, minder nieuwe gasgestookte centrales en onze stroomprijzen die beter onder controle blijven. Ze benadrukken daarbij dat er wél vijf kerncentrales zoals gepland dicht mogen. Eentje in 2022, nog eentje in 2023, en drie (de kleinste: Doel 1 en 2 en Tihange 1) in 2025. Maar in één klap 5 centrales in 2025 sluiten, waarbij dus onze twee grootste Doel 4 en Tihange 3, dat zien ze niet zitten. De schok zou gewoon te groot zijn, oordelen ze. We zullen een pak meer stroom moeten importeren uit het buitenland en die stroom zullen we bij momenten peperduur betalen. Dus moeten Doel 4 en Tihange 3 langer open blijven.

Opmerkelijk is de aanwezigheid van Agoria in het groepje van drie. Van Febeliec en Essenscia is bekend dat ze een volledige kernuitstap niet zien zitten. Maar Agoria heeft zich in het debat over de sluiting van de kerncentrales altijd op de vlakte gehouden.

Logisch: bij Agoria zitten tientallen bedrijven die direct gelieerd zijn aan de hernieuwbare energie: producenten van zonnepanelen, of van warmtepompen, motoren voor biomassacentrales, bedrijven die onderdelen voor windmolens leveren (daarbij onder meer een wereldleider in de tandwielkasten, die de molens aandrijven, een grote bouwer van de industriële transformatoren, nodig voor onze windmolenparken op zee), onderhoudsbedrijven van windmolenparken en elektrische installaties van zonnepanelen,…

Maar de federatie vertegenwoordigt evenzeer bedrijven uit de klassieke energiesector, zelfs bedrijven die veiligheidsmetingen doen in de nucleaire sector, naast tal van ondernemingen uit de luchtvaartindustrie, computerbedrijven, IT-ontwikkelaars, telecombedrijven, ondernemingen uit constructie en bouw, de auto- en materiaalindustrie… Agoria is daarmee naar eigen zeggen de grootste sectorfederatie binnen het VBO.

Dat Agoria uiteindelijk in beweging is gekomen, heeft niet zozeer te maken met de studie van Elia, maar vooral met de reactie van de Vlaamse ondernemersfederatie VOKA daarop. VOKA liet meteen weten dat het een volledige kernuitstap tegen 2025 wel ziet zitten, en geloofde duidelijk dat het nog niet te laat was. Dat werd blijkbaar te gemakkelijk vertaald als “de industrie staat achter de kernuitstap”.

Welnu: volgens Agoria staat de industrie helemaal niet achter de kernuitstap. Toch niet tegen 2025. Maar het vervelende is dat nogal wat technologiebedrijven van Agoria ook bij VOKA aangesloten zijn. VOKA is namelijk geen sectorfederatie: het vertegenwoordigt alle Vlaamse ondernemingen, en geen specifieke bedrijfstak. Maar door zijn standpunt nam VOKA ook de industriële ondernemingen van Agoria mee in het bad. En dat wil Agoria nu duidelijk rechtzetten. VOKA mag zeggen wat het wil, maar mag niet uit naam van de industriële bedrijven spreken. Die hun eis is duidelijk: twee kerncentrales langer open.

Volgens Agoria staat dat de ontwikkeling van de hernieuwbare energie niet in de weg. Die kan stroom van de 5 gesloten kernreactoren invullen, samen met de gasgestookte centrales. Op termijn zal ze zelfs alle kernreactoren kunnen vervangen, stellen de drie federaties. Maar als technologiefederatie twijfelt Agoria eraan of de wind- en zonne-energie, ondersteund door biogas- en biomassa-eenheden en zelfs geothermie genoeg ontwikkeld zal zijn om in 2025 een totale kernuitstap op te vangen.

Zo hebben wind- en zonne-energie onder meer nood aan opslagcapaciteit, in batterijen en pompcentrales bijvoorbeeld. Om -wanneer er veel wind en zon- hun stroomoverschotten te kunnen opslaan, en om die opnieuw van de batterijen af te halen wanneer ze niets leveren en we toch veel stroom nodig hebben. Zoals op koude, donkere en windstille winteravonden. Maar bij Agoria zijn ze niet zeker dat die batterijen dat tegen 2025 allemaal gaan aankunnen. Ook met slim stroombeheer raken we er volgens de industriële bedrijven niet uit. Met het uitstel van de totale kernuitstap kopen we misschien voldoende tijd om de hernieuwbare energie tot een volwaardig alternatief voor onze kernreactoren te maken.

En er is haast bij, stellen de drie federaties: de beslissing moet nu vallen. Een duidelijk oproep aan onze federale regering. Die buigt zich momenteel over een pact dat de krijtlijnen van onze energiepolitiek voor de volgende decennia moet uitzetten. Dat pact moet over een paar maanden klaar zijn. 

Rijkelijk laat, vinden Febeliec, Essentie en Agoria, want dat pact had al jaren moeten klaar zijn. Dus voeren ze nu de forcing: de regering moet gedeeltelijk terugkomen op haar kernuitstap. Doe de vijf oudste kerncentrales dicht, en hou de twee nieuwste langer open. Dat zal een duidelijk investeringsklimaat creëren en genoeg kansen laten aan de hernieuwbare energie. Klaar toch?

De vraag is of de regering de zoveelste bocht in de kernuitstap nog wel kan verteren. Want er zijn in het verleden misschien te veel bochten gemaakt. Het sluiten van onze kerncentrales werd al in 2003 beslist. Onze overheden hadden tot 2015 tijd om zich daar op voor te bereiden. Twaalf jaar. Dan moest de eerste kerncentrale, Tihange 1, dicht. Maar in de praktijk gebeurde er in die twaalf jaar niets. 

Omdat de verschillende regeringen meerdere keren lieten verstaan dat de kerncentrales misschien tóch langer zouden open blijven. Dus bleef de energiesector afwachten: de nieuwe (gas)centrales die de kernreactoren normaal gezien zouden moeten vervangen, kunnen namelijk nooit concurreren met de goedkope nucleaire stroom uit de oude afgeschreven centrales. Dus kwam er geen vervangcapaciteit. De sluiting van Tihange 1 werd met tien jaar uitgesteld. Nadien moest normaal Doel 1 dicht: ook tien jaar uitgesteld. En dan Doel 2:  ook tien jaar uitstel.

Met elk uitstel groeit de onzekerheid. Vandaar dat de meeste politici nu wel hardnekkig vasthouden aan de totale sluiting in 2025. Want alweer uitstel zou de onzekerheid nog vergroten. En de komst van nieuwe gasgestookte centrales en nog meer hernieuwbare energie verhinderen. En wat de industriële bedrijven nu vragen is … een uitstel.

Of dat uitstel in het energiepact zal verschijnen, is koffiedik kijken. Eén meerderheidspartij is er alvast voor gewonnen: de N-VA, de grootste partij van ons land. Maar of ze zwaar genoeg zal wegen om alle andere partijen in de meerderheid én in de oppositie te overtuigen en een nieuwe bocht te maken, blijft een open vraag. Zelfs met de uitgesproken steun van drie belangrijke industriële federaties.

Federaal minister van energie Marie Christine Marghem (MR) reageert voorlopig niet op het pleidooi van de industriële werkgevers.  Maar haar woordvoerder bevestigt wel dat haar standpunt hetzelfde blijft: we moeten gaan naar een totale kernuitstap in 2025.