Dit zijn de 10 meest verwoestende vulkanen uit de recente tijd

In juni 1991 barstte de Pinatubo op het Filipijnse eiland Luzon uit. Het ging om een van de meest verwoestende uitbarstingen in meer dan een eeuw en er kwamen 847 mensen om door lava- en modderstromen. De wijde omgeving werd door vulkanische as bedekt en de Amerikaanse luchtmachtbasis Clark in de buurt werd daarna gesloten.

In mei 1902 werd de stad Saint-Pierre op het Franse Caraïbische eiland Martinique verwoest door pyroclastische wolken uit de vulkaan Mont Pelée. De 33.000 inwoners kwamen op twee na allen om en het was de zwaarste vulkaanramp van de 20e eeuw en de hevigste natuurramp in Frankrijk.

De Kelud in het oosten van het Indonesische eiland Java is één van de meest actieve vulkanen. De voorbije duizend jaar is die al meer dan dertig keer uitgebarsten. In 1919 werden 5.000 mensen in de omgeving bedolven door "lahar" of modderstromen van vulkanische as. Ook in 1990, 2007 (foto) en 2014 bedekte as van de Kelud delen van steden zoals Surabaya en Yogyakarta op Java.

In maart 1963 werden 1.584 mensen gedood toen gloeiend hete pyroclastische wolken uit de vulkaan Agung op Bali doorheen enkele dorpen waaiden. De uitbarstingen bleven duren tot begin het volgende jaar. Een lavastroom miste op een haar na de Pura Besakih, de heiligste tempel voor de Balinese hindoes op de flanken van de Agung. Met categorie 5 op een totaal van 8 was het een van de grootste uitbarstingen uit de moderne tijd.

Zware vulkaanuitbarstingen van die categorie 5 doen zich ook voor aan de andere kant van de Stille Oceaan. In 1980 vielen er een zestigtal doden toen de vulkaan Mount St-Helens uitbarstte in Washington State, aan de westkust van de Verenigde Staten.

Meer naar het zuiden stierven er bij verschillende uitbarstingen van de vulkaan El Chichon in Mexico meer dan 3.500 mensen toen negen dorpen verwoest werden door modder- en lavastromen.

De uitbarsting van de Nevado del Ruiz in het Zuid-Amerikaanse land Colombia had dan weliswaar slechts een magnitude van 3, maar is de meest dodelijke van de voorbije eeuw. Niet minder dan 23.000 mensen kwamen om toen het stadje Armero zo goed als volledig werd weggevaagd door "lahar" of modderstromen van vulkanische as.

Met 129 actieve vulkanen is Indonesië het meest actieve land op de "Ring of Fire", het land is dan ook gemaakt door vulkanen. Na de uitbarsting van de Merapi in het oosten van het eiland Java vielen er 353 doden en moesten 350.000 mensen tijdelijk geëvacueerd worden. Onder meer de bekende boeddhistische tempel van Borobudur werd toen door as bedekt.

Vulkanen hoeven geen slachtoffers te maken om vervelend te zijn. In april en mei barstte de Eyjafjallajökull uit IJsland. Er vielen geen doden of gewonden, want er woont nauwelijks iemand in de buurt, maar meer dan een week lang was het luchtverkeer gestoord boven de Atlantische Oceaan. Tienduizenden reizigers zaten lange tijd vast op luchthavens in Noord-Amerika en Europa.

Een gelijkaardig scenario deed zich een jaar later voor bij de grootste uitbarsting van de 21e eeuw: die van de Puyehue-Cordon Caulle in de Andes in Chili. Ook hier waren er geen slachtoffers, maar de as verspreidde zich in de luchtlagen boven Zuid-Afrika, Zuid-Amerika en Australië en NIeuw-Zeeland en verstoorde daar ook dagenlang het luchtverkeer.

Toch valt al dat geweld allemaal nogal mee als we iets verder in de tijd kijken. De explosie van het Indonesische eiland Krakatoa (categorie 6) in 1883 leidde tot 36.417 doden in wat toen nog Nederlands-Oost-Indië was. Vijf jaar lang koelde het klimaat op aarde sterk af.

Dat was ook het geval bij de zwaarste vulkaanuitbarsting van de moderne tijd: die van de Tambora op het eiland Sumbawa in het oosten van Indonesië in 1815. Die uitbarsting had een categorie 7 en maakte meer dan 92.000 slachtoffers. De asverspreiding in de atmosfeer was zo groot dat er in 1816 gesproken werd van het "jaar zonder zomer" en een decennium lang kende de aarde een flinke afkoeling.

Dat houdt geen rekening met supervulkanen die veel verwoestender zijn en zelfs levensbedreigend voor soorten op de hele planeet. De laatste daarvan was in Taupo op het Noordeiland van Nieuw-Zeeland 25.360 jaar geleden. Andere grote uitbarstingen van supervulkanen deden zich 74.000 jaar geleden voor in Toba op het Indonesische eiland Sumatra en 630.000 jaar geleden in Yellowstone in Noord-Amerika.