OPINIE: "Uscko gevaarlijk of niet? Baasje heeft ook verantwoordelijkheid"

Uscko wordt daarom weggehaald bij zijn eigenaar en tijdelijk veilig weggeplaatst in een hondenasiel. Hij zal onderworpen worden aan gedragstesten uitgevoerd door een hondengedragsdeskundige. Deze zullen bepalen of de hond intrinsiek gevaarlijk is, dan wel zelf als slachtoffer van zijn ongelukkige situatie gedwongen moest happen naar bewegende benen. De gedragsdeskundige zal een zo helder mogelijk beeld proberen krijgen over wat er juist gebeurde op de speelplaats door te praten met personeel van de school. Bovendien wordt Uscko’s medisch dossier uitgebreid geraadpleegd. De vraag van één miljoen is immers: is Uscko intrinsiek gevaarlijk, of werd zijn gedrag situationeel uitgelokt? Het verdict van het rapport luidt, gelukkig voor puppy Uscko, positief. Uscko vertoont geen abnormaal gedrag, maar wel “enkele afwijkingen”. Wat deze afwijkingen zijn, wordt in het midden gelaten.

Problematisch in deze mediarechtzaak is dat de vraag luidt of Uschko schuldig of onschuldig is. Een gevaarlijke hond pleit schuldig; een ongevaarlijke mag de mantel der onschuld omhouden. Maar hoe definieer je “gevaarlijk”? In de mediaheisa lijkt Uscko’s gevaarlijkheid samen te vallen met zijn aard, en niet met de verantwoordelijkheid van zijn eigenaar. Maar misschien luidt de juiste vraag niet of een hond in staat is om schade aan te brengen, maar wel in welke mate de eigenaar van een hond kan voorkomen dat deze in een situatie terecht komt waarin de hond schade aan anderen, en bijgevolg aan zichzelf, kan aanbrengen.

Het antwoord op de vraag of Uscko gevaarlijk kan zijn, staat buiten kijf. Ongeacht Uscko’s aard, gaat het om een dier met hoek- en snijtanden, waardoor hij absoluut in staat is anderen, al dan niet goedbedoeld, te verwonden. Uscko deed het, en hypothetisch gezien kan hij het opnieuw doen. Dit geldt voor elke hond. Daarbovenop gaat het in dit specifieke geval over een ras dat vaak de nodige “arousal” (opwinding) moet vertonen om te kunnen ingezet worden in allerlei hondensporten. Als kers op de taart betreft het een 10-maanden oud exemplaar; laat dat nu net de leeftijd zijn dat honden spelenderwijs –maar daarom niet minder pijnlijk, hoort u rond bij eenieder puppy-eigenaar in uw omgeving– de wereld vooral met hun tanden bevoelen. In de beschreven gedragstest gaat de deskundige onder andere na of de hond een “will to please” heeft”, dat is, de wil om zijn eigenaar te plezieren. Afhankelijk van deze en andere persoonlijkheidseigenschappen van de hond, wordt deze dan als “gevaarlijk” of “ongevaarlijk” gelabeld.

Maar wat met het antwoord op de vraag of Uschko nog gevaarlijk zal zijn? Een hond met weinig “will to please” of een andere hond met een kort lontje kan in veel gevallen ongevaarlijk gehouden worden. Het voorkomen van gevaarlijke situaties staat dikwijls los van de aard van de hond. Als eigenaar draag je een verantwoordelijkheid om een hond ten allen tijde uit situaties te houden waar hij zijn mogelijke gevaarlijkheid omzet in feitelijke gevaarlijkheid. De objectieve maatstaf of een hond gevaarlijk ís, lijkt bijna irrelevant. Immers, ook een hond met een relatief betrouwbare aard kan in bepaalde situaties ernstige schade toebrengen aan anderen.

Wie erin slaagt met zijn hond een samenwerkingsrelatie op te bouwen op basis van de hond zoals deze is, gevaarlijk of niet, met of zonder “will to please”, neemt hiermee de verantwoordelijkheid om zijn hond uit zulke situaties weg te houden. Dergelijke relatie heeft niets te maken met reeds lang achterhaalde “roedeltheoriegedachten” over honden die eeuwig strijden om een plaats bovenaan de rangorde, wél met de plicht van een eigenaar om te proberen zijn hond in die mate te leren begrijpen zodat hij iedere potentieel gevaarlijke situatie vooraf inschat en bijgevolg ontwijkt. 

Helaas zijn onze huidige educatiesystemen om eigenaars zulke dingen te leren ronduit onaangepast aan deze realiteit. Educatie in lagere scholen is zo goed als onbestaande. Hondenscholen ter lande hanteren doorgaans een beleid dat gericht is om honden op te leren voor gehoorzaamheidswedstrijden –hierbij liefst persoonlijkheid type Border Collie; en wie niet mee kan in het A-B-C klas systeem, vliegt eruit– in plaats van tot honden die samen met hun eigenaar, ongeacht aard van hond of eigenaar, een veilige plaats te vinden binnen onze maatschappij. 

Dus nee, geen fatale spuit voor Uscko. Maar ook geen uniform beschuldigende vinger naar Uscko’s eigenaar. Wel een oproep naar hondenvrienden en beleidsmakers om na te denken over hoe we momenteel honden tevergeefs kneden naar idealen met torenhoge verwachtingen en een hond hierbij afrekenen op “zijn aard”. Ongeacht of Uscko enkel wilde spelen, zou er géén tweekamp mogen zijn tussen zij die pleiten voor het welzijn van Uscko en zij die dat doen voor het welzijn van zijn omgeving, wij.

J.D. is hondentrainer, psycholoog en kritische lezer van hedendaagse media over mens-dier interacties (naam bekend bij de redactie)