De uitspraak van de Raad van State zet de komst van het veelbesproken winkelcomplex op zeer losse schroeven. Verschillende partijen hebben in het verleden gezegd dat een vernietiging van het GRUP de doodsteek van het project zou zijn. Zover wil

Uplace zelf ging er in het verleden van uit dat een volledig nieuw GRUP zeven jaar vertraging zou betekenen. Zonder gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan kan de bouw niet van start gaan. De eerste spade had begin volgend jaar de grond in moeten gaan, de opening was door de bezielers van het project voorzien in 2019. Het bedrijf zelf spreekt nu van een “nieuwe vertraging in de ontwikkeling van de verloederde en verwaarloosde reconversiezone”. De CEO van Uplace hekelt dat het dossier beslecht werd met “technisch-juridische argumenten en niet op inhoudelijke bezwaren”.

“We roepen de enkele – maar luide – tegenstanders op om het werk van de bemiddelaar een eerlijke kans te geven”, aldus de CEO van Uplace. “We zijn ondernemers van eigen bodem die absoluut geen interesse hebben om een project te bouwen waar geen vraag of nood aan is. We werken al 10 jaar hard aan het project en zullen dat blijven doen, in een constructieve en positieve sfeer.”

Vernietiging

De Raad van State zag dit anders en “stelt vast dat, ten opzichte van het ruimtelijk uitvoeringsplan van 2011, de stedenbouwkundige voorschriften een substantiële toename – en dus geen reductie – van de toegelaten handelsoppervlakte in de Uplace-zone tot gevolg hebben”.

“Aldus blijkt er een onjuiste verantwoording te zijn gegeven om geen tramlijn op te leggen en om het milieueffectrapport uit 2010 te gebruiken. In het arrest wordt ook vastgesteld dat het terrein van de nv Alcovil aan rechtsonzekere stedenbouwkundige voorschriften wordt onderworpen.”

Wat nu?

Unizo roept de Vlaamse regering op “voor eens en voor altijd een streep te trekken” door Uplace, aldus adviseur Michiel Verhamme. “We begrijpen niet waarom Vlaanderen daar nog tijd en geld zou insteken”, zegt hij. Unizo roept de Vlaamse regering op om liever te investeren in een versterking van de échte winkelcentra, met name de handelskernen van de Vlaamse steden en gemeenten.”

Ook bij SP.A klinkt eenzelfde boodschap. “Het kreupel paard Uplace is hiermee eindelijk ingeslapen”, twittert Vlaamse SP.A-fractieleider Joris Vandenbrouckeer. “Dit is over en uit voor een megalomaan project dat nefast is voor gezondheid en stedelijke handelskernen”, klinkt het bij Groen-fractievoorzitter in het Vlaams parlement Björn Rzosk. Ook Mechels burgemeester Bart Somers zegt “opgelucht” te zijn. “Onze middenstanders verdienen werkzekerheid”, klinkt het. “De beslissing hing in de lucht, een winkelcomplex met de grootte van de binnenstad van Mechelen is niet meer van deze tijd. Het plan staat haaks op de beleidsvisie van de Vlaamse overheid inzake mobiliteit en binnenstedelijke ontwikkeling.”

Volgens Somers betekent deze beslissing een definitief einde van het Uplace-project. “Als de Raad van State zoiets beslist, is dat definitief van de baan”, zegt hij.

Hoe is het zover kunnen komen?

In 2014 had de Raad van State al eens het oorspronkelijke GRUP uit 2011 vernietigd. Na die eerste vernietiging zette de Vlaamse regering begin 2016 definitief het licht op groen voor een nieuw en bijgestuurd GRUP. Dat GRUP werd echter meteen opnieuw aangevochten bij de Raad van State.

Waar zit volgens de Raad van State precies het probleem? Volgens de Raad vertrekken de nieuwe plannen van de Vlaamse regering vooral van een verkeerde belofte. Zo stelt de regering in het nieuwe GRUP dat het de totale handelsoppervlakte wordt gereduceerd om zo tegemoet te komen aan de kritiek op leefkwaliteit en mobiliteit. Maar volgens de Raad van State is in de nieuwe ruimtelijke plannen 17.800 vierkante méér handelsoppervlakte toegelaten. Dat de toegelaten handelsoppervlakte is gereduceerd, klopt dus helemaal niet, merkt de Raad van State op.

Door te vertrekken van die verkeerde basisstelling, gaat de regering ook op andere punten in de fout. Zo vond de regering het bijvoorbeeld niet nodig een nieuw plan op te maken dat de effecten op het milieu (plan-MER) in kaart bracht. Men besliste om gewoon het eerdere plan-MER uit 2010 te recycleren. Maar de gegevens en modellen uit dat plan-MER zijn intussen natuurlijk achterhaald.

De beloofde reductie van het aantal vierkante meters handelsruimte was voor de regering ook het argument om de geplande tramverbinding te schrappen als absolute en noodzakelijke voorwaarde voor het project. Maar ook daar is de Raad van State het dus niet mee eens. Die tangentiële tramverbinding langs de R22 is namelijk een “noodzakelijke voorwaarde” om te komen tot de vereiste ‘modal shift’ en een daling van het autoverkeer in de buurt.

De uitspraak van de Raad van State zet de komst van het veelbesproken winkelcomplex in Machelen op losse schroeven. Verschillende partijen hebben in het verleden gezegd dat een vernietiging van het GRUP de doodsteek van het project zou zijn. Uplace zelf ging er in het verleden van uit dat een volledig nieuw GRUP zeven jaar vertraging zou betekenen.

Eerder deze week zei Vlaams minister van Economie Philippe Muyters (N-VA) dat er bij de vernietiging van het GRUP drie scenario’s mogelijk zijn: “Ofwel komt er niks, ofwel moet de regering een nieuw GRUP uitwerken, ofwel moet de gemeente Machelen zelf een ruimtelijk uitvoeringsplan maken.”