Hoe kan het dat een torenkraan omwaait?
Om een torenkraan in gebruik te nemen, moet hij gekeurd worden door een erkend controleorganisme. De kraan in Nieuwpoort was in november nog nagezien en goed bevonden door het bedrijf OCB uit Kontich. Hoe komt het dat de kraan dan toch omviel?
"De procedure voor de keuring is beschreven in het ARAB, het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming", zegt Guido Croes van OCB. "Het is de fabrikant die bepaalt hoe zwaar je de kraan mag belasten. Er zijn voor heel Europa landkaarten met daarop de maximale windsnelheid per gebied. Het spreekt voor zich dat je de kraan daarop moet afstemmen."
Peter Goetschalckx van het keuringsorganisme BTV bevestigt: "Elke torenkraan wordt berekend voor een bepaalde windbelasting en voor bepaalde weersinvloeden. Dat is Europees genormeerd. Afhankelijk van die cijfers worden berekeningen uitgevoerd. Daarbij wordt ook een zekere veiligheidsfactor gehanteerd."
Hoe vaak wordt zo'n kraan gekeurd?
Er zijn verschillende wettelijk verplichte controles. De grondigste controle gebeurt direct na de plaatsing. "We kijken dan naar de gewichten die aan de voet van de kraan liggen, de ballast die in de tegengiek hangt, de afregeling van alle veiligheden op de kraan, ... We kijken ook of de kraan is opgebouwd volgens de voorschriften van de fabrikant. In dit geval is dat het Franse bedrijf Potain", zegt Croes.
Elke drie maanden is er ook een periodieke keuring. Guido Croes: "Die is beperkter en betreft vooral de kabels en de werking van de veiligheden op de kraan. We kijken niet specifiek naar het geraamte." De bedoeling is vooral om na te gaan of die veiligheden nog werken, of de hijsmotor en de remmen nog naar behoren functioneren, legt Peter Goetschalckx uit. "Dat wordt visueel gecontroleerd en we maken ook een aantal bewegingen met de kraan."
Hoe is de keuring in Nieuwpoort verlopen?
OCB heeft de kraan in Nieuwpoort voor het eerst gekeurd in augustus, toen ze werd opgesteld. Een ander keuringsorgaan heeft de periodieke keuring uitgevoerd. In november was er een probleem met de windvrijstelling. Het probleem werd opgelost, waarop OCB een nieuwe keuring deed. Bij die keuring werden geen verdere mankementen vastgesteld.
Peter Goetschalckx: "Blijkbaar was er een zwenkmotor defect. Dat kan het gevolg zijn van een mechanisch defect zijn of van normale slijtage. Maar dat onderdeel is blijkbaar vervangen. En als je die herstellingen uitvoert volgens de regels van de kunst, heb je normaal geen problemen."
Wat houden die procedures juist in?
Guido Croes: "We hebben dynamometers. Dat zijn gekalibreerde meettoestellen, die we gebruiken om te kijken welk gewicht de kraan zal dragen. We kijken naar de stabiliteit van de kraan, naar wat de steunpoten en de ondergrond doen. In dit geval stond de kraan niet naast een bouwput maar gewoon op een vlakke grond. Er was ook geen moeras."
Welke windsnelheid kan zo'n kraan aan?
"Veel kranen mag je maar gebruiken tot windsnelheden van 70 kilometer per uur. Maar je hoeft ze bij hogere snelheden nog niet direct af te breken. Dat is in principe pas nodig bij orkanen", legt Croes uit. "Maar orkanen hebben we niet in onze regio. De maximale belasting varieert uiteraard van kraan tot kraan. Afbreken is trouwens moeilijk omdat daarvoor een mobiele kraan nodig is. En bij stormweer kan je zulke kranen niet opstellen."
"Je kan een torenkraan ook vrij zetten als het stormt, zodat de kraan kan ronddraaien op zijn as. Een losstaande kraan kan zich plaatsen, waardoor hij minder wind vangt. Het kan in bepaalde gevallen wel gebeuren dat je kraan niet kan of niet mag vrij zetten. Bijvoorbeeld als er obstakels zijn. Maar ik vermoed dat daar in Nieuwpoort geen sprake van was", zegt Peter Goetschalckx.
Waarom valt een gekeurde kraan toch omver?
Guido Croes: "Dat zal het onderzoek moeten uitwijzen. Het is stormweer geweest. Mogelijk waren er extra wervelwinden omdat de torenkraan opgesteld stond tussen twee flatgebouwen. Die extra wervelingen kunnen bewegingen geven.
"Doordat die kraan opgesteld was tussen appartementen, maak je een soort tunnel", zegt Peter Goetschalckx. "Die tunnel kan extra winden geven, met verschillende draairichtingen. Beneden kan de wind van links komen, terwijl hij boven van rechts komt. Daar worden berekeningen op uitgevoerd. Maar wellicht waren de windstoten hier heel extreem. En dat is onvoorspelbaar."
Als niemand aansprakelijk kan worden gesteld, dan spelen de eigen verzekeringen van de mensen.
Het is nog niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor het ongeluk met de torenkraan in Nieuwpoort. Mogelijk is niemand in de fout gegaan en dan gaat het om overmacht. De getroffen bewoners kunnen voorlopig hun eigen verzekering aanspreken, tot duidelijk wordt wat er precies gebeurd is.
"De brandverzekering zal tussenbeide komen voor de schade aan de gebouwen en dat de omniumverzekering zal tussenbeide komen voor de beschadigde voertuigen", zegt Peter Wiels van Assuralia. "Voor het overleden slachtoffer en voor de mensen met blijvende letsels is het ook hun eigen verzekering die in eerste instantie hun werk gaan doen. We moeten dan afwachten wat het onderzoek oplevert of eventueel een partij, het bouwbedrijf of iemand anders, schuld treft."