Telkens hij de afgelopen maanden zwaar onder vuur lag over de identificatiemissie met gezanten van het Soedanese regime en de repatriëring van de Soedanezen, gaf staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) hetzelfde antwoord: “Als diegenen die hier illegaal verblijven vrezen dat ze zullen worden gefolterd in hun thuisland, kunnen ze toch hier asiel aanvragen?” Nu zou echter een Soedanees ook tijdens zijn asielprocedure het bevel hebben gekregen om terug te keren naar Soedan.

De man – die anoniem wenst te blijven omdat hij vreest voor zijn lopende asielprocedure – werd eind juni gearresteerd in het Brusselse Maximiliaanpark en belandde in het gesloten centrum in Merksplas. Aangezien uit zijn vingerafdrukken bleek dat hij eerder geregistreerd was en asiel had aangevraagd in Duitsland, vroeg de Belgische overheid aan Duitsland om hem over te nemen. Duitsland verwees op zijn beurt naar Italië, het land waar de Soedanees de Schengenzone binnenkwam en dus verantwoordelijk was voor zijn asielaanvraag.

Niet volgens internationaal recht

“Op 14 september was voorzien dat hij zou worden overgebracht naar Rome”, zegt zijn advocate Hanne van Walle. “Maar twee dagen daarvoor vroeg Italië om uitstel en de vlucht werd geannuleerd. In plaats daarvan stuurden de Belgische autoriteiten op diezelfde 14 september een mail naar de Soedanese delegatie met zijn foto, vingerafdrukken en een vragenlijst met de bedoeling om voor hem een laissez-passer (een tijdelijk reisdocument, nvdr.) te krijgen richting Soedan. Kort daarna heeft hij in Merksplas ook bezoek gekregen van de Soedanese identificatiemissie en is er voor hem een laissez-passer afgeleverd om hem te repatriëren.”

Nochtans zeggen de internationale rechtsregels dat iemand die in een asielprocedure zit nooit in contact mag worden gebracht met de overheid van zijn thuisland. Zelfs zijn naam mag niet worden doorgegeven. Bij de Dienst Vreemdelingenzaken hebben ze het raden naar wat er fout zou zijn gegaan. “Daarvoor zouden we eerst het volledige dossier moeten zien”, zegt directeur Freddy Roosemont.

Volgens professor migratierecht Dirk Vanheule (UAntwerpen) moet er altijd worden nagegaan wat de stand van zaken is alvorens iemand wordt verwijderd. “Als hij in Duitsland een asielaanvraag had ingediend, is het ofwel Duitsland of Italië dat een eindbeslissing moet nemen. Iemand die nog in een procedure zit, mag je niet verwijderen.”

Omdat de Soedanees zich bleef verzetten, is het uiteindelijk niet tot een repatriëring gekomen. Bij een eerste poging vanaf Zaventem op 9 oktober weigerde hij. Tot een nieuwe poging – dit keer onder politie-escorte – is het niet gekomen. Ondertussen had hij ook in België een asielaanvraag ingediend. Na een verzoekschrift van zijn advocate bij de Brusselse raadkamer oordeelde de rechter op 7 november dat de Soedanees moest worden vrijgelaten en dat hij terecht geweigerd had om te worden teruggezonden naar Soedan, want dat zijn asielaanvraag die hij in Duitsland indiende, nog steeds lopende was. De Belgische overheid, in de persoon van staatssecretaris Francken, ging tegen die beslissing niet in beroep.