Openbaar ministerie over geplande hervorming Geens: "Ongrondwettelijk, onbetaalbaar en onnodig"

De brief is duidelijk: de hervorming zoals die nu op tafel ligt, is onwerkbaar en onaanvaardbaar. Begin deze maand ontving het openbaar ministerie het hervormingsvoorstel, dat is opgesteld door een commissie van experten. 

Als vandaag een parket wil onderzoeken of iemand misdrijven heeft gepleegd en wil bekijken of die persoon voor de rechter moet komen, dan wordt er een zogenaamd vooronderzoek gestart. Op dat vlak zijn er twee mogelijkheden. Als de zaak louter bij het parket blijft, onder leiding van de procureur des Konings, dan spreken we van een opsporingsonderzoek. Is de zaak echter zwaar en zijn er bijvoorbeeld huiszoekingen nodig, of een beslissing over een aanhouding, dan gebeurt het onderzoek onder leiding van een onderzoeksrechter. We spreken dan van een gerechtelijk onderzoek. Maar dat idee wil minister Geens hervormen. Volgens het hervormings­voorstel zou het vooronderzoek altijd door de parketten gebeuren. De onderzoeksrechter, die voortaan de naam 'rechter van onderzoek' krijgt, zou steeds een controlerende functie krijgen.

Maar het voorstel stuit op veel kritiek, van de verschillende parketten en de onderzoeksrechters. Zij zeggen dat ze niet geconsulteerd zijn en dat het hervormingsvoorstel niet werkbaar is. Door de vele mogelijke procedures die nu voor een rechter van onderzoek kunnen komen - want bij elke beslissing is er een beroepsmogelijkheid - zal de werklast te hoog zijn, klinkt het in de brief. Er zijn ook meer middelen nodig en er wordt in vraag gesteld of die er wel zullen komen. Ze noemen het voorstel ook ongrondwettelijk, omdat het volgens hen de onafhankelijkheid van het openbaar ministerie in het gedrang brengt. En bovendien is er eigenlijk geen nood aan zo'n verregaande hervorming, staat te lezen.

Het openbaar ministerie vraagt dan ook om de geplande volledige hervorming stop te zetten, en in de plaats enkele kleinere aanpassingen te doen aan het huidig systeem. De opdeling tussen het gerechtelijk onderzoek en opsporingsonderzoek, en de figuur van de onderzoeksrechter moeten blijven, zo klinkt het. Maar enkele procedures kunnen wel efficiënter gemaakt worden, en de verschillende bevoegdheden kunnen beter op elkaar worden afgestemd.

Minister van justitie Koen Geens is niet tevreden over het advies van het openbaar ministerie. Hij benadrukt dat het hervormingsvoorstel nog niet af is. "Het gaat om een eerste voorstelling van een onafgewerkt werk, dat in alle openheid is doorgegeven", zo klinkt het op het kabinet. "Het is wat vreemd dat er al een afwijzing is van de plannen nog vóór er overleg is geweest." Bovendien is het advies ongevraagd. "De minister weigert akte te nemen van het korte advies. Het is ongevraagd, overhaast en erg voorbarig nu slechts twee derde van de eerste versie van een nieuw wetboek bestaat", aldus het kabinet. "Bovendien werd het zogenaamd advies uitgebracht nog voor de expertengroep en het openbaar ministerie elkaar -voor het eerst voltallig- zouden ontmoeten over deze eerste versie." Minister Geens wil zijn experten nu de kans geven om in alle rust te overleggen.