Dwangbuis of slim? Ophef over harnas dat hyperactieve leerlingen op hun stoel moet houden

Al zo'n 200 Duitse scholen gebruiken de vesten, die tussen 1,2 en 6 kilogram wegen en 140 tot 170 euro kosten. Voorstanders zeggen dat ze opmerkelijke verandering zien in het gedrag van de kinderen die ze hebben gedragen. Ze vinden het een simpele oplossing om het probleem aan te pakken en minder ingrijpend dan het gebruik van medicatie als Rilatine.

"Kinderen zijn dol op het dragen van de vesten en niemand wordt gedwongen om eentje te dragen tegen zijn wil", beweert Gerhild de Wall van de Grumbrechtstrasse-school in Hamburg, een van de eerste scholen die de middelen inzetten. Ze leerde ze kennen toen ze lesgaf in de Verenigde Staten, waar ze met namen als 'compressievesten' of 'knijpjassen' soms worden gebruikt bij kinderen met autisme. Eerder dan een kind te hinderen, kunnen ze het helpen om zich 'gecentreerd' te voelen.

"Kinderen die veel friemelen of een sensorische stoornis hebben, ondervinden vaak problemen om de ene prikkel van de andere te onderscheiden", legt ze uit. "De vesten laten hen toe om een beter besef van zichzelf te hebben, wat hen dan weer helpt om zich te concentreren." Ze zegt dat de vesten nooit langer dan een halfuur per keer zouden mogen worden gedragen, maar dat het gewicht geen probleem is omdat het wordt gespreid over het hele bovenlichaam.

Volgens haar verdringen de leerlingen elkaar zelfs om een vest te mogen dragen. "We laten ze ook dragen door de kinderen die ze niet echt nodig hebben, zodat er zeker geen stigma aan kleeft." Een lerares van de school die anoniem wou blijven, vergelijkt het dragen van het product met "je hand op schouder van een leerling leggen, om hen een knuffel geven. Dat is iets wat de kinderen vaak nodig hebben, maar wat we natuurlijk niet mogen doen."

Ook bij de ouders vind je voorstanders, zoals Barbara Truller-Voigt, wier negenjarige zoon Frederick de voorbije drie jaar een vest van 2 kg gedragen heeft gedragen in zijn school in Hamburg als een soort therapie voor zijn ADHD. Ze is naar eigen zeggen overtuigd dat het een positieve invloed op hem had. "Hij trekt het vrijwillig aan, en heeft het gevoel dat het hem helpt. Hij kan zich beter concentreren en kan actiever deelnemen aan lessen omdat hij niet de hele tijd aan het proberen is om zijn armen en benen onder controle te houden." De jongen zelf beaamt dat aan Hamburger Abendblatt: "Het vest helpt om te me te kalmeren. En wanneer ik het draag, is mijn handschrift niet zo slordig."

Critici vinden dat ze vesten doen denken aan dwangbuizen die worden gebruikt om gewelddadige patiënten in psychiatrische instellingen in bedwang te houden. Bovendien dreigen de dragers gestigmatiseerd te worden. Een boze ouder heeft het op Facebook over "martelmethodes". "Hoe kan je nu zeggen aan een kind: 'Je bent ziek, en als straf moet je deze met zand gevulde vest dragen die niet alleen fysiek veel pijn doet, maar je er ook doet uitzien als een idioot voor de rest van de klas. Ik denk dat sommige mensen het noorden kwijt zijn."

Ook psychiaters zijn sceptisch. Michael Schulte-Markwort, professor en kinder- en jeugdpsychiater, zegt aan Die Tageszeitung dat de vesten "ethisch twijfelachtig" en gemakkelijk zouden kunnen worden aanzien als een enkele oplossing voor alle soorten van aandachtsstoornissen. Hij hekelt ook het feit dat de scholen te veel de nadruk leggen op het kind dat zijn gedrag moet aanpassen om in de klas te passen, eerder dan te focussen op het individuele probleem van het kind. "Dat zouden we veel meer moeten doen", stelt hij.

Yvonne Gebauer, de minister van Onderwijs voor de staat Noordrijn-Westfalen, zegt aan de Westdeutsche Allgemeine Zeitung dat ze het gebruik van het product in haar regio niet kan steunen. Ze noemt het een "ongewone methode waarvan ik de toepassing alleen kan zien met een grote dosis scepsis." Ze laakt bovendien dat er geen bewijs of geen onderzoeken zijn over hun effectiviteit.

Beluga Healthcare, de belangrijkste producent van de vesten in Duitsland, stelt dat het bedrijf al 18 jaar vesten maakt voor "duizenden gelukkige klanten." Wegens de controverse rond het gebruik in scholen heeft eigenaar Roland Turley wel een bericht online gezet waarin hij zegt niet te willen dat de vesten worden aanzien als een magische oplossing voor alle situaties met concentratiestoornissen. "Niet elk rusteloos kind heeft een zandvest nodig. Kinderen moeten ze vrijwillig dragen en het is noodzakelijk om een diagnose te hebben van een ergotherapeut of een kinderarts."

Hij geeft toe dat geen onderzoek is uitgevoerd naar de effectiviteit op lange termijn. "We hebben geprobeerd een instituut te vinden dat het zou kunnen doen, maar tot dusver was er geen interesse", besluit hij.