Doomsday Clock voor het einde der tijden schuift naar 2 voor 12, voor het eerst sinds 1953
Wetenschappers hebben de zogenoemde Doomsday Clock, een symbolische klok die aangeeft hoe dicht we bij het einde van de wereld staan, met een halve minuut vooruitgeschoven. Het is nu (al lang) niet meer 5 voor 12, maar 2 voor 12, de meest benarde positie sinds 1953.
De positie van de klok wordt niet lichtzinnig bepaald: het gaat om een heterogene groep van wetenschappers in samenspraak met onder meer 15 Nobelprijswinnaars. Zij hebben dus geoordeeld dat het vorig jaar niet beter is geworden in vergelijking met het jaar daarvoor en de jaren daar nog voor. "Terecht, denk ik", zegt Tom Sauer, professor Internationale Politiek van UAntwerpen, daarover.
Op Hawaï kregen de mensen een voorproefje
Er is natuurlijk de nucleaire dreiging door de groeiende spanningen tussen de VS en Noord-Korea. In Hawaï kregen de mensen alvast een voorproefje, met een vals alarm voor een nucleaire aanval, waardoor zij er 38 minuten minuten lang doodsangsten hebben uitgestaan. Maar er is meer, vertelt Sauer in "De wereld vandaag".
"Er is de algemene verslechtering van de situatie tussen Rusland en het westen, met kat-en-muisspelletjes zoals vorige week, toen Russische Tupolev-bommenwerpers werden onderschept boven de Noordzee. Het INF-wapenbeheersingsakkoord over middellangeafstandsraketten ligt op apegapen, er is de Iran-deal die Trump bijna in de prullenmand heeft gegooid, de modernisering van de kernwapens in al de kernwapenstaten die gestaag voortgaat, de aandacht in zowel Rusland als Amerika voor kleinere kernwapens," zegt Sauer.
In 1953 veroorzaakten de superkrachtige waterstofbommen veel ongerustheid
De situatie is de voorbije 65 jaar nooit slechter geweest. Wat was de context bij de vorige "rode fase"?
In 1953 was er volop Koude Oorlog. De Korea-oorlog was net afgelopen, maar vooral het gebruik van waterstofbommen deed de klok toen vervaarlijk overhellen richting apocalyps, zegt Sauer. "Dat zijn bommen die 1.000 keer krachtiger zijn dan atoomwapens, die op zich al 1.000 krachtiger zijn dan conventionele wapens vandaag." Die wapens werden toen getest door zowel Amerika als Rusland, en toen voor het eerst ook door Noord-Korea.
In 1953 hadden we de wereld 500 keer kunnen vernietigen, nu misschien 100 keer
De aantallen kernwapens zijn sinds 1953 dan misschien wel verminderd, de dreiging is daarom niet afgenomen. De mens heeft zoveel vernietigingswapens, dat we de aarde makkelijk kunnen vernietigen. "Toen (in de nasleep van die periode, nvdr.) zouden we de wereld misschien 500 keer hebben kunnen vernietigen, nu zouden we dat nog 100 keer kunnen doen", zegt Sauer daarover.
De nabije toekomst ziet er ook niet meteen rooskleurig uit. "Er wordt niet meer onderhandeld tussen de Rusland en de VS, terwijl dat toen in de Koude Oorlog wel nog het geval was. Daarom is deze klok een goed instrument om mensen te sensibiliseren."
De klok is een prachtig instrument, maaar verzetten naar 2 voor 12 vind ik te ver gaan
Nucleair expert Sico van der Meer van het Nederlandse Clingendaelinstituut ontkent niet dat de situatie slecht is, maar nuanceert wel: "De klok is een prachtig instrument, maar verzetten naar 2 voor 12 vind ik te ver gaan. Ja, de nucleaire dreiging groeit, maar alleen in 1953 stond de klok zo dichtbij, en toen was de situatie echt veel erger", reageert hij.
Naast de bovengenoemde punten, wijst hij ook op de toenemende dreiging in het cyberdomein, die ook is meegenomen in de evaluatie.
