Wetenschappers ontdekken waarom "superoudjes" zulke fitte hersenen hebben
Mensen op hoge leeftijd die mentaal zo fit zijn als een 20-jarige: voor wetenschappers zijn ze een raadsel. Een stuk van dat raadsel is nu misschien opgelost. Want onderzoekers hebben na jarenlange studie eindelijk inzicht gekregen in hoe de hersenen van dergelijke "superoudjes" in elkaar zitten.
Het is een wet van de natuur dat de hersenen van mensen krimpen naarmate ze ouder worden, en dat de cognitieve functies gelijktijdig afnemen. Oudere mensen hebben bijvoorbeeld vaak last van geheugenverlies, of ze hebben moeite om zaken te onthouden en nieuwe zaken aan te leren. In het ergste geval leidt dit aftakelingsproces tot dementie, een syndroom dat volgens het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen bij ruim 20 procent van de 80-jarigen voorkomt.
Von Economo neuronen
Maar er zijn ook mensen die helemaal niet aftakelen, en die zelfs op hoge leeftijd functioneren alsof ze 20 zijn. Hoe dat komt? Wetenschappers hebben een deel van het antwoord misschien gevonden. Ze hebben de hersenen bestudeerd van 10 "superoudjes" die gestorven waren, en hebben vastgesteld dat hun hersenen meer Von Economo neuronen hebben dan normaal is voor die leeftijd. Von Economo neuronen zijn hersencellen waarvan wetenschappers aannemen dat ze bijdragen tot communicatie. Ze zijn ook teruggevonden in de hersenen van olifanten, dieren die net als de mens sociaal gedrag vertonen.
lees verder onder de foto
Eerder was het wetenschappers al opgevallen dat "superoudjes" zich makkelijk door het leven slaan, en dat ze extroverter zijn dan leeftijdsgenoten. De verhoogde aanwezigheid van Von Economo neuronen zou een verklaring kunnen zijn voor dat gedrag. Ze zijn ook teruggevonden in een hersengebied dat belangrijk is voor het werkgeheugen en dat mensen aandachtig maakt. Het gebied - cortex cingularis anterior genoemd - zou in de hersenen van de "superoudjes" (allen ouder dan 80) groter geweest zijn dan in de hersenen van de gemiddelde 50- of 60-jarige.
Trager krimpende hersenen
De hersenen van de "superoudjes" waren op zich ook al groter dan die van de meeste leeftijdsgenoten. Hun hersenen blijken trager te krimpen dan normaal. En er was nog iets dat de wetenschappers opviel: de hersenen van sommige "superoudjes" bleken amyloïde plakken te hebben. Dat zijn clusters van een bepaald eiwit (β-amyloïde) die een rol spelen bij Alzheimer, een vorm van dementie. Bij de "superoudjes" in kwestie was echter geen enkel teken van dementie merkbaar, hun cognitieve vermogens waren in topvorm.
Verleidingen des levens
Ten slotte viel het de wetenschappers ook op dat "superoudjes" - net als gewone stervelingen - vatbaar zijn voor de verleidingen des levens. Er zijn er die graag een borrel drinken, of wel eens een sigaret opsteken. Maar volgens de wetenschappers is het verkeerd hieruit te besluiten dat een ongezonde levensstijl mensen mentaal jong zou houden. Het zou net zo goed kunnen dat sommige "superoudjes" bepaalde genen hebben waardoor ze makkelijker alcohol of nicotine tolereren, waarschuwen ze.
Vroeger dachten we dat mensen alleen maar oud en seniel werden. Die visie is aan een update toe
De studie is afgelopen weekend toegelicht door professor Emily Rogalski, verbonden aan de Northwestern University's Feinberg School of Medicine in Chicago, USA. Ze sprak erover op de jaarlijkse bijeenkomst van de American Association for the Advancement of Science (AAAS) in Austin, Texas.