Theresa May: "Brexitonderhandelingen zijn geen cherrypicking"

De gesprekken over de toekomstige handelsrelatie tussen het Verenigd Koninkrijk zitten opnieuw in het slop na een fikse clash tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie deze week. 

De EU legde een noodplan op tafel waarbij Noord-Ierland in de praktijk in de Europese douaneunie zou blijven, om een harde grens tussen die regio en de Ierse republiek te vermijden. Dat zou echter een nieuwe grens betekenen tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk.

May besprak aan het begin van haar toespraak vijf voorwaarden voor de brexit en pleitte voor een toekomstige handelsrelatie met de EU die "verder en dieper" gaat dan welke vrijhandelsovereenkomst ook. Dat is in het "gezamenlijk belang van de EU".

Ten eerste moet de nieuwe relatie tussen de EU en het VK de uitslag van het referendum respecteren. "We moeten opnieuw controle krijgen over onze grenzen", zei May. "Maar de uitslag was geen stem voor een verre relatie met onze buren. Er moet dus een nieuwe duurzame relatie komen."

Een derde voorwaarde moet zijn dat de jobs en veiligheid in het Verenigd Koninkrijk op dezelfde manier beschermd worden als nu. Ten vierde moet de nieuwe overeenkomst "consistent zijn met wie we zijn: een open en tolerant land van pioniers, met zelfvertrouwen over onze plaats in de wereld, en een land dat zijn verplichtingen nakomt."

Naar Mays laatste voorwaarde werd het meeste uitgekeken: wat met Noord-Ierland en Ierland? "De nieuwe overeenkomst moet onze unie van naties en mensen versterken", aldus de premier. "Het is mijn plicht het hele Verenigd Koninkrijk te vertegenwoordigen: Engeland, Wales, Schotland én Noord-Ierland."

"Verschillende Britse regeringen hebben met Noord-Ierland samengewerkt om vrede te brengen. Daar mogen we trots op zijn. Maar ons vertrek uit de EU stelt uitdagingen voor Noord-Ierland. We willen absoluut niet terug naar een harde grens in Ierland. Maar we kunnen die kwestie niet enkel aan de EU overlaten. We moeten samenwerken om dat te vermijden."

Er mag voor May dus geen harde grens komen tussen Noord-Ierland en Ierland. Maar evenmin wil de premier een nieuwe grens tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk. "Dat zou even onaanvaardbaar zijn. Ik ben premier van heel het Verenigd Koninkrijk. Ik ga onze uitstap uit de EU de historische vooruitgang in Noord-Ierland niet laten kapotmaken, net zo min als onze Unie." 

Een concrete oplossing hoe ze beide wensen wil verzoenen, kwam er echter niet.

May gaf toe dat het Verenigd Koninkrijk enkele "harde feiten" zal moeten aanvaarden. Zo zal de toegang tot de Europese eenheidsmarkt sowieso moeilijker worden. En hoewel enkel de Britse rechtbanken na de brexit bevoegd zullen zijn voor Europese regels waar het Verenigd Koninkrijk nog aan moet voldoen, zullen die rechtbanken indien nodig naar de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie kijken.

"Maar ook de EU moet enkele harde feiten onder ogen zien", maakte May zich sterk. "Dit is en blijft een onderhandeling. Niemand kan volledig krijgen wat hij wil." 

De premier ontkende aan "cherrypicking" te doen en enkel de voordelen van een nieuwe handelsrelatie te willen zonder de nadelen. "Als dit cherrypicking is, dan is elke handelsovereenkomst cherrypicking."

"Maar onze toekomst ziet er goed uit. De EU verlaten betekent een nieuw begin voor het Verenigd Koninkrijk en onze relatie met de EU. Want ook al verlaten we de EU, we blijven allemaal Europeanen. Enkel door samen te werken, zullen we oplossingen voor onze burgers vinden."

EU-brexitonderhandelaar Michel Barnier verwelkomde de "helderheid" die May bood. Ook was hij positief over haar erkenning dat de Britse regering nog concessies zal moeten doen.

Barnier verwees naar voorstellen die de EU volgende week zal doen over een toekomstig vrijhandelsakkoord. EU-president Tusk presenteert dan de richtlijnen waar Barnier zich aan moet houden. De Fransman liet zich verder niet uit over Mays toespraak.

Europees onderhandelaar voor het Parlement, Guy Verhofstadt, reageerde dan weer heel wat negatiever. Hij sprak over "vage wensen" en zei te hopen op "serieuze voorstellen". "De Britse regering moet begrijpen dat de EU op regels is gebaseerd en heeft weinig zin om de regels van de interne markt te heronderhandelen om een verdeelde Conservatieve partij te plezieren."

De Schotse premier Nicola Sturgeon reageerde ook afwijzend op de speech. "Meer details, geen vooruitgang. Een lijst van wensen die al grotendeels verworpen zijn door de EU. En zelfs als het mogelijk is, zou het ons leiden tot overeenkomsten die zelfs niet in de buurt komen van de eenheidsmarkt, en zonder voordeel."