Chinese Volkscongres moet weg vrijmaken voor machtsuitbreiding van "keizer" Xi Jinping

De bijeenkomst van het Volkscongres is officieel de belangrijkste politieke gebeurtenis van het jaar in China. Maar criticasters zien de twee weken durende bijeenkomst in de eerste plaats als een schouwspel van een "pseudoparlement", dat enkel maar beslissingen zal bekrachtigen die eerder al door de heersende Communistische partij (CCP) werden genomen. Er zullen wel degelijk debatten kunnen plaatsvinden, maar het kader waarin dat gebeurt, is erg strikt.

De belangrijkste beslissing zal gaan over de uitbreiding van de macht van president Xi Jinping. Momenteel staat Xi al vijf jaar aan het roer en de traditie wil dat hij een tweede ambtstermijn zal kunnen aanvatten. Maar daar zal het wellicht niet ophouden voor Xi. Het volkscongres zal komende week namelijk instemmen met een grondwetswijziging waarmee de limiet van twee presidentiële ambtstermijnen naar de prullenmand wordt verwezen.

De 64-jarige Xi Jinping zal op die manier zo lang hij wil aan het hoofd van de Volksrepubliek kunnen blijven. Die controversiële grondwetswijziging plaatst hem op gelijke hoogte met Mao Zedong, die van 1949 tot aan zijn dood in 1976 de facto de leider was van het land.

Hoewel de aankondiging van die machtsuitbreiding eind februari enigszins als een verrassing kwam, komt de maatregel volgens waarnemers niet volledig uit de lucht vallen. Xi heeft de voorbije jaren al een personencultus rond zich opgebouwd die sinds Mao niet meer gezien was.

In de Chinese staatsmedia wordt de verlenging van de ambtstermijn van Xi dan ook toegejuicht als een teken van "stabiliteit". Maar elders weerklinken meer kritische noten over het bewind van de Chinese president. Sommige buitenlandse media en Chinese bloggers omschrijven hem als een "keizer", een verwijzing naar de autoritaire dynastieën die tot het begin van de twintigste eeuw aan de macht waren in China.

De machtsuitbreiding van de president tekent zich overigens niet enkel af in een uitbreiding van zijn termijn. Ook zijn gedachtegoed - omschreven als "een nieuw tijdperk van socialisme in Chinese stijl" - zal in de grondwet worden verankerd. Met andere woorden: iedereen die in de toekomst nog kritiek levert op Xi, zal in strijd met de Chinese grondwet handelen.

Voorts moet tijdens het Volkscongres ook een beslissing worden genomen over de economische richting die China zal volgen. Er worden onder meer een reorganisatie van de financiële toezichthouders en een nieuwe topman voor de centrale bank aangekondigd. Minder duidelijk is of er ook een nieuw streefcijfer voor de economische groei wordt vastgelegd. De Communistische Partij heeft op het Partijcongres van vorig najaar geen concreet getal naar voren geschoven. Dat wijst er volgens waarnemers op dat China bereid zou zijn om de buitensporige economische groei ietwat af te remmen in ruil voor een meer duurzame economische ontwikkeling.

Daarnaast zal ook de aanpak van de corruptie hoog op de agenda staan. Zo zal er gestemd worden over de oprichting van een staatsagentschap dat de corruptie moet bestrijden. Onder Xi Jinping was de partij wel al begonnen met een erg strenge aanpak van de corruptie in eigen rangen. Een intern partijorgaan heeft sinds 2012 al bijna een miljoen mensen bestraft.

Toch worden ook bij het bestrijden van de corruptie heel wat vraagtekens geplaatst. Xi zou het volgens sommigen vooral als een alibi gebruiken om politieke tegenstanders aan de kant te schuiven. Zo werd onder meer Sun Zhengcai, die gezien werd als de beoogde opvolger van Xi Jinping, al politiek monddood gemaakt.

Tot slot moeten aan het eind van het Volkscongres nog enkele andere belangrijke mandaten worden uitgedeeld. De herbenoeming van Li Keqiang als premier is niet meer dan een formaliteit. Maar de benoeming van de vicepresident - een grotendeels protocollaire functie - kan mogelijk wel nog voor animo zorgen. Het gerucht gaat dat Xi zijn trouwe medestander Wang Qishan in die functie wil installeren, hoewel de 69-jarige politicus al de pensioengerechtigde leeftijd bereikt.