Milo Rau: "Geen crimineel op podium NTGent, maar misschien wel teruggekeerde Syriëstrijder"

Het verhaal over de casting voor de moderne variant van "Het lam gods" gaat intussen al een week mee. De zoektocht van NTGent naar "mensen die heel ver gaan om hun geloof te belijden" waarbij zelfs teruggekeerde Syriëstrijders niet helemaal werd uitgesloten, veroorzaakte heel wat commotie. 

Milo Rau begint zijn betoog met te zeggen dat zijn gedachten uitgaan naar alle slachtoffers van de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en zet zelf de feiten nog eens op een rij: 1 van de ongeveer 12 karakters (en 3 acteurs, dus in totaal 15 karakters) zal een moderne interpretatie van de "kruisvaarder" zijn.

"We richtten onze [casting]call ook aan terugkeerders, concreter: aan Belgische burgers die terugkomen uit het Midden-Oosten en gevochten hebben voor verschillende extremistische groepen. Ik geef toe dat het onjuist en niet erg subtiel was om het voorbeeld van IS voor deze groep te nemen, omdat IS een criminele groep is waarmee NTGent natuurlijk nooit, in welke context dan ook, zal samenwerken zolang ik de artistieke leider ben."

"Daarom hebben we maandag in een persbericht voor de volle 100 procent duidelijk gemaakt dat er geen crimineel, geen repatriant uit de Syrische burgeroorlog op het podium zal staan. Ik herhaal het: er zal niemand op het toneel staan die haar of zijn straf uitzit of die wacht op haar of zijn proces, wat haar of zijn mening ook mag zijn. Omdat criminaliteit en geloof 2 verschillende dingen zijn en geen geloof een misdaad rechtvaardigt."

"We staan nog maar aan het begin van het project. In deze fase van de casting is het niet zeker dat we - voor de rol van de kruisvaarder - een katholiek, een protestant of gewoon een politieke "vechter van geloof" op het toneel zullen hebben. [...] Maar, en dit is even belangrijk om te stellen als te zeggen dat we geen misdadigers zullen uitnodigen op het podium van een staatstheater: we kunnen in deze fase van het project niets uitsluiten dat binnen de grenzen van de wet valt."

"Om dus heel duidelijk en ondubbelzinnig te zijn: misschien komt er in september een teruggekeerde Syriëstrijder uit het Midden-Oosten op het podium van NTGent. Maar, ik herhaal, alleen als deze persoon niet wordt gezocht door justitie of is vrijgesproken van aanklachten, of haar of zijn straf heeft uitgezeten en is gereïntegreerd in de samenleving. Niet als zij of hij nog voor de rechter moet verschijnen."

Juridisch-technisch is het wel zo dat elke teruggekeerde Syriëstrijder sowieso gezocht wordt door justitie en dat de mogelijkheid bestaat dat de persoon in kwestie tijdens de voorstelling van het podium zou kunnen worden gehaald. 

De vraag blijft ook wat op het podium zal worden verkondigd. "Zodra zo iemand aanzet tot een misdrijf heb je natuurlijk wel een probleem", zei strafpleiter John Maes daarover vorige week aan VRT NWS. 

"[Want] het podium is geen ruimte voor criminelen, maar voor een open discours over de redenen en gevolgen van criminaliteit", gaat Rau voort. "Waarom gebeurt het? Wat is de motivatie? Wie lijdt er? En wat is de plaats van geloof in dat alles?"

"Waarom zouden teruggekeerden die na negatief onderzoek onschuldig zijn verklaard, die uit de gevangenis zijn, die van gedachten zijn veranderd, die spijt hebben en die hun verhaal van radicalisering willen vertellen, waarom zouden ze niet deel uitmaken van een theaterproject over geloof, schuld en misdaad?"

"Is het niet de taak van de kunst om dergelijke zaken in het openbaar bespreekbaar te maken? Dit zijn vragen die moeten worden besproken en dat is een van de vele doelstellingen van het project. Theater zou de plaats moeten zijn waar deze moeilijke vragen zich kunnen voordoen en waar openhartig, in alle complexiteit, wordt gediscussieerd. Ten opzichte van alle betrokkenen. Hard, maar eerlijk."

"1 ding is belangrijk om te onthouden, omdat het vorige week in het debat werd vergeten: proberen te begrijpen en proberen te vertolken, betekent NIET verontschuldigen of zelfs ondersteunen wat wordt vertolkt. Toen de gebroeders Van Eyck de figuur Kaïn schilderden (en wanneer we in september een moderne vertegenwoordiger van Kaïn op het podium brengen), betekende dat niet dat ze broedermoord ondersteunden en propageerden. Hetzelfde geldt voor alle personages in een kunstwerk, in de 15e eeuw en ook vandaag." 

"Maar als de representatie van de werkelijkheid waarin we leven onmogelijk wordt in de openbare ruimte alleen omdat we niet de tijd nemen om naar elkaar te luisteren, als het wordt beperkt door zelfverklaarde rechters van goede smaak, door openbare hysterie en haat, zijn we terug in de donkere middeleeuwen, terug in de 16e eeuw."

"Dus, als er één ding is waar we allemaal voor moeten vechten: we mogen de fouten uit het verleden niet herhalen of terugvallen op donkere tijden en praktijken. Ik hoop dat dit project en de discussie die we erover voeren, hoe hard het ook is, deel kunnen uitmaken van die strijd."

"Het lam gods" gaat op 28 september in première in NTGent. Deze mededeling van Milo Rau was de laatste officiële verklaring over het onderwerp van de voorstelling.  De Zwitser maakte eerder al veel besproken voorstellingen zoals "Hate radio" en "Breivik's statement".