"Keuze voor F-35 werd al in 2015 gemaakt"

Uit die interne nota, waarop sp.a de hand kon leggen, zou blijken dat er sprake is van vooringenomenheid in het dossier. Het document in kwestie dateert van maart 2015 en was een voorstel tot onderhandelingsnota, die de basis vormde van de Strategische Visie van Vandeput (N-VA) - zijn langetermijnplan waarin ook de vervanging van de F-16's vermeld staat. 

Volgens sp.a wijzen twee zaken op vooringenomenheid. Zo wordt vermeld dat er een voorkeur is voor een vervanger met stealth-capaciteit, die onzichtbaar kan blijven voor geavanceerde radars. Het enige toestel dat aan die voorwaarde voldoet, is de Amerikaanse F-35. Daarnaast staat er in de nota dat "de Belgische overheid als betrouwbare partner en NAVO-gastland wenst deel te nemen aan de nucleaire NAVO-capaciteit". Met andere woorden, de vervanger moet nucleaire wapens kunnen dragen, en onze kerncapaciteit is gebaseerd op een partnerschap met de Amerikanen.

Sp.a-Kamerlid Dirk Van der Maelen vindt dat de geloofwaardigheid van de minister aan diggelen ligt. "Dit hele proces is getrukeerd door de minister; de keuze voor de F-35 lag al in 2015 vast. Minister Vandeput heeft altijd ontkend dat de nucleaire capaciteit een ­belangrijk criterium zou zijn bij de keuze, maar daar blijkt niets van te kloppen." De nota bewijst voor Van der Maelen dat Vandeput en zijn kabinet nog voor de onderhandelingen over het aankoopdossier en de Strategische Visie van de minister "hun keuze al gemaakt hadden". 

Hij vindt nu dat de hele procedure opgeschort moet worden en dat andere, goedkopere alternatieven opnieuw op tafel moeten worden gelegd. "De aankoop van een vloot F-35's is een veelvoud van de kostprijs van de F-16's. Het is waanzinnig om zoveel geld te willen uitgeven als er nog andere opties zijn", klinkt het in De Ochtend.

Minister Vandeput ontkent echter dat er vooringenomenheid is. "Mijnheer Van der Maelen ziet spoken", klinkt het kortaf in De Ochtend. De nota die sp.a kon bemachtigen, is een vóórstel tot onderhandeling. Volgens hem mag enkel naar de uiteindelijke Strategische Visie gekeken worden. "Ik heb nog altijd geen bewijs gezien dat daarin enige vooringenomenheid zit", klinkt het. "Deze ­nota is een van de vele tientallen documenten die gecirculeerd hebben in de vele brainstormsessies. Op kabinetten worden heel wat voorstellen gedaan, maar ik als minister ben niet gebonden aan zulk advies. Het enige dat telt, staat in mijn Strategische Visie die aan de regering werd voorgesteld en goedgekeurd is. Enkel dat gaan we uitvoeren, en de rest is onbestaande."

Volgens Van der Maelen is dat echter onzin. "De titel is duidelijk: het gaat hier om richtlijnen van de minister aan de medewerkers die het aankoopproces zouden opvolgen." Hij wil dat de audits die nu gevoerd worden, uitgebreid worden naar het kabinet. Vandeput heeft daar geen problemen mee. "Die audit wordt compleet onafhankelijk uitgevoerd. Als de Federale Interne Auditdienst (FIA) wil langskomen, zullen we hen met plezier ontvangen."

In een reactie aan De Morgen sluiten politicologen Carl Devos en Nicolas Bouteca zich aan bij de visie van minister Vandeput. "Ik vrees dat sp.a overdrijft met deze nota. Dit document betekent niet veel", beaamt Devos aan De Morgen. "Wat telt, is de Strategische Visie, het lastenboek en de aankoopprocedure. Het is overigens niet nieuw dat de luchtmacht graag een toestel wil dat state of the art is. Wil niet iedereen op zijn werk met het beste materiaal werken?"

Ook professor Bouteca vindt de werknota "niet het ultieme bewijs van malversaties op het kabinet van minister Vandeput", zegt hij. "Er worden op elk kabinet heel veel nota's van deze aard geschreven. Maar het is wel een extra deukje in zijn geloofwaardigheid. Dit doet zijn imago geen deugd." 

Volgens Bouteca was Vandeput er bovendien beter uitgekomen als hij meteen was afgetreden. "Hij had bij het eerste lek moeten zeggen: 'Met deze generaals en kolonels kan ik niet werken, ik vertrek.' [...] N-VA houdt haar mensen altijd een hand boven het hoofd. In het verleden heeft die tactiek gewerkt, nu niet."

Op Twitter delen N-VA-leden ook een artikel uit 2013 waarin uitgelegd wordt dat toenmalig minister van Defensie Pieter De Crem (CD&V) toen al wilde voorstellen voor de F35 te kiezen. "Hij surfte daarmee voort op een beslissing van Guy Verhofstadt dat de F-16 vervangen moet worden in 2015. Wie zat toen in de regering?", vraagt nationaal secretaris Louis Ide zich af.