"Militaire actie valt niet uit te sluiten": VS dreigen na chemische aanval Syrië

Verschillende ngo's maakten zaterdagavond melding van een mogelijke gifgasaanval in Douma, de laatste stad in het Syrische Oost-Ghouta die nog in handen van de rebellen is. Bij die aanval zouden ruim 150 mensen zijn gedood. 

De Amerikaanse president Donald Trump schoot gisteren al met scherp op het Syrische regime, dat volgens hem achter de aanval zit, en op Rusland, een bondgenoot van Assad. Het Syrische regime zou "een grote prijs betalen", zei hij. 

Zijn defensieminister James Matis "sluit niets uit", ook geen militaire actie, zei hij vandaag na afloop van een ontmoeting met de emir van Qatar in het Pentagon. "We moeten nu eerst nagaan waarom chemische wapens überhaput nog altijd gebruikt worden, wanneer Rusland erachter stond alle chemische wapens te verwijderen. Daarna gaan we het probleem aanpakken met onze partners binnen de NAVO, Qatar en elders in de wereld", zei hij. 

Trump liet vanavond weten dat de VS "in de komende 24 tot 48 uur" een beslissing nemen over wat de Amerikaanse respons zal zijn. "Dergelijke wreedheden kunnen we niet tolereren", aldus Trump. Op de vraag of hij militaire sancties overweegt, antwoordde de president: "alle opties liggen nog open".

"Voor mij lijdt het weinig twijfel (wie verantwoordelijk is voor de aanval), maar de generaals zullen het de komende 24 uur waarschijnlijk uitzoeken", zei hij.

Tijdens de persbriefing van het Witte Huis zei woordvoerster Sarah Sanders vandaag dat de recente chemische aanval aansluit bij het patroon van Assads gebruik van chemische wapens. Bovendien heeft Rusland volgens het Witte Huis "verraad gepleegd" door zich niet aan te houden aan de verplichtingen om een einde te maken aan het chemische wapensprogramma van Syrië. Zowel Rusland als Iran zijn medeverantwoordelijk voor de aanval omdat ze materiële steun verlenen aan het Syrische regime, aldus Sanders. "De president heeft benadrukt dat Rusland en Iran ook een verantwoordelijkheid te dragen hebben, want zonder hun hulp was de aanval niet mogelijk", zei ze. 

De woordvoerster wilde nog niet bevestigen welke mogelijke stappen Trump wil ondernemen of welke opties hij momenteel overweegt. De president is nog steeds van plan om de troepen terug te trekken uit Syrië, maar wil ook zeker zijn dat Assad niet langer gebruik zal maken van chemische wapens, luidt het. 

Trump zal zich bovendien hard blijven opstellen ten opzichte van Rusland, "tot er een wijziging in gedrag zichtbaar is", aldus Sanders.

De Britse premier Theresa May zei dat het regime van Bashar al-Assad en de bondgenoten, waaronder Rusland, "hun verantwoordelijkheid moeten nemen" als inderdaad bevestigd wordt dat het om een chemische aanval ging. "Het Verenigd Koninkrijk veroordeelt het gebruik van chemische wapens ten strengste, in welke omstandigheden dan ook. We moeten dringend onderzoeken wat er zaterdag is gebeurd."

Volgens dokter Raphaël Pitti van de Franse ngo UOSSM zou er bij de aanval "een substantie, vermoedelijk saringas" zijn toegevoegd aan chloor, "om meer mensen te kunnen doden". Hij baseert zich op beelden die hij kreeg van de aanval. 

De VN-Veiligheidsdraad komt vanavond om 21 uur Belgische tijd in spoedzitting bijeen over de zaak. De Russische VN-ambassadeur reageerde alvast woedend op de beschuldigingen. "Rusland wordt onaanvaardbaar bedreigd. De toon waarop gaat zelfs verder dan wat de voorgangers van de huidige leiders tijdens de Koude Oorlog durfden doen", fulmineerde hij. "Jullie begrijpen niet in welk gevaar jullie de wereld brengen. Het gebrek aan strategie is ronduit verbazend. Alles wat jullie aanraken, verandert in chaos."

Speciaal VN-gezant voor Syrië Staffan de Mistura waarschuwde ervoor dat de aanval niet alleen een gevaar betekent in Syrië of in de brede regio, maar "voor het eerst ook voor de internationale veiligheid".

De VN-Hoge Commissaris voor de mensenrechten Zeid Ra'ad al Hussein hekelt de "collectieve schouderophaling" van de VN-Veiligheidsraad te zwak en pleit voor hardere actie. "Een verbale veroordeling is duidelijk zwaar onvoldoende en de droeve mislukking om zelfs maar elke beschuldiging van chemische aanvallen door alle zijden verder te onderzoeken, moedigt het gebruik van dergelijke verachtelijke wapens aan en ondermijnt de legitimiteit van de internationale wettelijke orde", aldus Zeid.

Het Verdrag op chemische wapens werd ondertekend door 192 landen, waaronder Rusland. Syrië ondertekende het akkoord niet. Sinds 2013 werden in het land in minstens 35 gevallen chemische wapens ingezet. 

Het verdrag wordt met de voeten getreden, zegt Zeid. "En de reactie van de wereld? Holle woorden, zwakke veroordelingen en een veiligheidsraad die verlamd is door het vetogebruik. De wereld kijkt werkeloos toe, terwijl het gebruik [van chemische wapens] in Syrië genormaliseerd wordt."

Tijdens een telefoongesprek met de Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de Russische president Vladimir Poetin de beschuldigingen van het westen over de mogelijke gifaanval in het Syrische Douma"ontoelaatbare provocaties en insinuaties". Dat liet het Kremlin na afloop weten. De woordvoerder van Merkel, Steffen Seibert, zei dat de bondskanselier de aanval heeft veroordeeld in haar gesprek met Poetin. 

De Russische VN-gezant roept de onderzoekers van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens om morgen meteen ter plaatse te gaan. Russische troepen zullen hen escorteren naar de plek van de vermoedelijke aanval, luidt het.

Vannacht werd een belangrijke Syrische luchtmachtbasis bestookt, volgens het Syrische regime en Rusland door Israëlische gevechtsvliegtuigen.