Vlaamse studentensteden overspoeld met fietsen zonder eigenaar
De grote studentensteden kampen met een frappant fietsprobleem. Ze worden opgezadeld met een overschot aan fietsen zonder eigenaar. Jaarlijks worden duizenden "weesfietsen" ondergebracht in speciale opslagplaatsen.
De Vlaamse student op zijn fiets, het is een bekend gezicht op straat. Maar de grote studentensteden hebben een opvallend fietsprobleem. Vele fietsen worden op een plek achtergelaten door de eigenaars, die ze nadien nooit meer komen ophalen. Het is onmogelijk voor de stadsdiensten om al die zogenoemde "weesfietsen" te bezorgen bij de rechtmatige eigenaars, aangezien slechts een klein deel van de Vlaamse fietsen gegraveerd is.
Volgens Fietsberaad Vlaanderen brengen de stadsdiensten jaarlijks duizenden fietsen naar een speciale opslagplaats voor weesfietsen. Na drie maanden wordt de fiets uiteindelijk eigendom van de stad. In Antwerpen verkopen ze die fietsen bijvoorbeeld door aan recyclageprojecten en non-profitinitiatieven. Ook in Hasselt worden sommige fietsen doorverkocht als tweedehandsfietsen, maar sommige worden ook gebruikt als lesmateriaal. In Leuven probeert vzw VELO er dan weer huurfietsen voor studenten van te maken.
Weinig fietsen komen terug bij eigenaars
In 2016 haalde men op die manier 4.085 weesfietsen op in Gent, 2.877 in Antwerpen, 633 in Hasselt, 615 in Kortrijk en 595 aan het station van Leuven. In totaal kwamen er daarvan 780 fietsen opnieuw terecht bij de eigenaar. Dat komt neer op minder dan 10% verspreid over de vijf grootste studentensteden van Vlaanderen. De fietsophalingen in het centrum van Leuven werden niet in deze berekening opgenomen, gezien de onduidelijkheid over de precieze cijfers. In bijna alle onderzochte studentensteden is een lichte stijging merkbaar in het aantal weesfietsen en dan vooral in Antwerpen. Waar er in 2014 nog 1.644 fietsen werden opgehaald, zijn dat er twee jaar later al 2.877.
Het probleem van de weesfietsen komt voor in verschillende steden en gemeenten, maar vooral in de centrumsteden met een grote studentenpopulatie
Hoe gaat het in zijn werk?
De politie brengt labels aan op fietsen die lange tijd op dezelfde plaats staan. Als de stadsdiensten merken dat het label er na 2 of 3 weken nog steeds aanhangt, dan grijpen de bevoegde instanties in. De sloten van de weesfietsen worden losgeknipt en ze worden meegenomen naar de opslagplaats van de stad. Daar wordt bekeken of de fiets gegraveerd is of niet. De meeste stadsdiensten nemen foto's van de gevonden fietsen en plaatsen die op de website www.gevondenfietsen.be. Via enkele gerichte zoektermen kunnen de eigenaars hun fietsen terugvinden op deze site. "Maar die website is niet bekend bij het grote publiek", klinkt de commentaar bij Jos Vandikkelen van vzw VELO uit Leuven. Nochtans zouden maandelijks zo'n 5.100 mensen de website gebruiken om hun verloren fiets terug te zoeken, volgens Luk Lemmens, woordvoerder van de provincie Antwerpen.
Tot op heden hebben we via de website zo'n 2700 fietsen kunnen teruggeven aan de rechtmatige eigenaars
Op de website staat momenteel te lezen dat er ongeveer 2.703 fietsen zijn teruggebracht sinds het ontstaan van de site in 2009. Dat aantal blijft gering als u weet dat tussen mei 2016 en maart 2017 meer dan 13.500 fietsen werden toegevoegd aan de site.
Oplossingen voor de toekomst
Het grootste probleem lijkt te liggen in het ontbreken van de identificatie van de fiets. Zo'n 92% van de Vlaamse huishoudens bezit minstens één fiets, maar lang niet iedere fiets is gegraveerd. Daarom voeren verschillende steden fietsgraveeracties uit. In Gent werden afgelopen jaar 2.500 fietsen gegraveerd. Dat aantal wil men in de toekomst opkrikken tot 5.000, door middel van gerichte graveeracties. In Antwerpen voert men sinds 2014 gemiddeld 55 fietsgraveeracties uit per jaar. In totaal werden in 2016 meer dan 8.400 Antwerpse fietsen gegraveerd.
In de toekomst kan u misschien gebruikmaken van de Velo-pass, ontwikkeld door Traxio, de federatie van de autosector en verwante sectoren. De Velo-pass is een sticker met daarop een unieke QR-code die geldt als identiteitsbewijs van de fiets. Via deze code zal informatie over de fiets en de eigenaar worden doorgegeven aan een platform waar alle QR-codes mee verbonden zullen worden. Via de applicatie van Velo-pass kan u op die manier dan de code van een fiets op straat scannen en controleren wie de eigenaar is van de fiets. Fietshandelaars, eigenaars en politiediensten kunnen via het platform van Velo-pass meer informatie opvragen over de fiets. Guy Crab van Traxio bedacht de Velopass om diefstallen tegen te gaan. U kan de stickers van Velo-pass verkrijgen bij erkende fietshandelaars. Vanaf volgende week staat de website van Velo-pass online. In de loop van de maand mei wordt ook nog de app verwacht.
Iedereen kan de Velopass downloaden en op die manier controleren of fietsen op straat gesignaleerd staan als vermist
Fietsberaad Vlaanderen steunt het idee van de Velo-pass omdat het fietsdiefstallen in stallingen kan helpen voorkomen. Men verwacht dat het aantal fietsen van mindere kwaliteit zal dalen door de invoeringen van de pass. Op de lange termijn verwacht men dat het aantal weesfietsen hierdoor ook zal dalen.