De omgekeerde vlucht: Duitsland ziet Syrische vluchtelingen terugkeren

Ondanks een geldige verblijfsstatus keren Syrische vluchtelingen terug omdat gezinshereniging steeds moeilijker wordt onder het nieuwe Duitse beleid. Daar Syrische vluchtelingen geen visum voor Turkije krijgen, kiezen ze opnieuw voor risicovolle routes en betalen ze mensensmokkelaars. De reportagemakers van "Panorama" volgden vluchtelingen bij hun terugkeer in het Grieks-Turkse grensgebied. Een anonieme smokkelaar vertelt in de reportage hoe hij dagelijks een vijftigtal mensen naar Turkije voert. Een andere smokkelaar beweert zelfs meer vluchtelingen uit Europa terug te brengen dan omgekeerd.

De Duitse vertegenwoordiger van UNHCR, de vluchtelingen organisatie van de VN, zegt weet te hebben van de omgekeerde vlucht. Maar de organisatie zegt tegelijk geen idee te hebben van de aantallen terugkerende Syriërs. Het Duitse Federaal Bureau voor Migratie en Vluchtelingen noteerde vorig jaar 4.000 Syriërs die ondanks hun verblijfsvergunning niet meer worden geregistreerd. Mogelijk is de terugkeer een verklaring. Ook de Bondsminister van Binnenlandse Zaken Horst Sehofer (CSU) komt in de reportage aan het woord. Op de vraag of Duitsland geen veilige terugkeerroute moet bieden aan de terugkeerders antwoordt hij negatief.

Correspondente Anke Plaettner ziet in “De wereld vandaag” op Radio 1 een duidelijk verband met het aantreden van de nieuwe Grosse Koalition in Duitsland. “De nieuwe Duitse regering heeft de regels voor gezinshereniging merkbaar verstrengd. Nog maar hooguit 1.000 mensen per maand krijgen vanaf augustus toelating tot gezinshereniging. Tegelijk krijgt niet iedereen nog een officiële erkenning als vluchteling, maar wel het statuut van subsidiair beschermde. Daar hangt geen automatische gezinshereniging aan vast.”

Plaettner zag de ARD-reportage en was vooral getroffen door de persoonlijke verhalen. “Een kapper in de uitzending was zo aangedaan dat zijn vrouw niet zal kunnen overkomen dat hij liever kiest voor Turkije. Al wordt het daar voor hem ook een onzeker bestaan. Turkije is zelfs minder vriendelijk voor vluchtelingen. In Duitsland krijg je geld en een woning, niet in Turkije. In Istanbul heb je desondanks al 500.000 Syriërs die daar een leven proberen te maken.”  

Het terugkeerfenomeen leidt intussen tot een politiek debat in Duitsland. Anke Plaettner: “De ene zeggen dat je gezinnen moet herenigen, alleen dan zullen ze integreren. Anderen zeggen nu. Kijk, ze gaan terug, dan moeten we ook niet integreren. Een paradoxaal en moeilijke vraagstuk dus.”

Kan het terugkeerdersfenomeen ook overslaan naar Vlaanderen? Vluchtelingenwerk Vlaanderen zegt geen weet te hebben van een toename van Syrische terugkeerders in België. Wel stelt de organisatie vast dat de frustratie groeit bij de trage administratie omtrent gezinsherenigingen.