Wie bepaalt of een schrijver een echte schrijver is?

Eerste oplage: 1-50. In mijn handen ligt nummer 37. Een vreemde omdraaiing: waar de schrijver in de anonimiteit is geraakt, is de lezer genummerd en perfect traceerbaar. De aanwezigheid van Lara, zo heet boek, door Henry Sepers.

Het boek gaat gepaard met een brief, of eigenlijk een beginselverklaring. Sepers debuteerde in 1993, met Het feest van de mollen, bij de Arbeiderspers. Het kreeg welwillende besprekingen. Tussen 1993 en 2005 schreef hij nog vier romans. Maar langzaam verloor hij zijn lezers, net als de hoofdpersoon in het boek, die "krabbelde in de marges van het grote boek van de literatuur". En toen was het vorig jaar afgelopen. De uitgeverij wilde Lara niet hebben. De vrees was dat boekhandels het niet zouden inkopen. Hij stuurde het manuscript naar een literaire agent, die het niet eens ging lezen, daar hij/zij alleen nog in zee ging met debutanten en Bekende Nederlanders.

Sepers (in de beginselverklaring): "Nu kun je besluiten om iemand niet meer uit te geven, maar je kunt hem niet verbieden te schrijven. Ik was dan ook vastbesloten om door te blijven werken, met dezelfde passie als altijd."

Hij gaf De aanwezigheid van Lara in eigen beheer uit. "Eerlijk gezegd vind ik het voorlopig wel goed zo. Ik kan me voortaan helemaal richten op waar het me werkelijk om gaat: het schrijven van mooie verhalen en gedichten. En of ik nu tien, of honderd, of tienduizend exemplaren verkoop: het maakt niet uit. Ik ga ondergronds. Off Broadway."

De beginselverklaring leidde tot merkwaardig scherpe reacties, zoals van schrijver Jan van Mersbergen: "Niemand verbiedt hem het schrijven! Dat zal geen uitgever doen hoor, dat is net zoiets als tegen mensen zeggen dat ze niet meer naar de zolder mogen om hun treinverzameling te zien. Ga er lekker mee spelen, maar trek de deur achter je dicht. [...] De truc is: Henry Sepers is al heel lang ondergronds, dat hoeft niet zo dreigend gebracht te worden. Hij zit niet Off Broadway, maar ergens achter de Geraniumsteeg."

Wanneer wordt een schrijver een hobbyist? Als hij duizend exemplaren van zijn roman verkoopt? Driehonderd? Honderd? Wie bepaalt of hij een echte schrijver is, de uitgever, Jan van Mersbergen? En hoe zit het dan met John Kennedy Toole die A Confederacy of Dunces naar tientallen uitgeverijen stuurde, door iedereen werd genegeerd, en gefrustreerd zelfmoord pleegde? Een jaar later won het boek de Pulitzer Prize.

En wat te denken van John Grisham die zijn eerste boek A Time to Kill in eigen beheer uitgaf en van deur tot deur ging? Succes is niet alleen een kwestie van kwaliteit, ook van toeval, hoe moeilijk dat ook te accepteren is, voor zowel de ‘onsuccesvollen’ als de ‘succesvollen’.

Ik benaderde Henry Sepers en las zijn boek. Nu kan ik niet zeggen dat het een meesterwerk is, maar er staan genoeg passages en beelden in die het voor mij de moeite waard maakten. Een vrouw die bij het verlaten van haar man een bos bloemen op tafel zet en zegt: "Zolang ze staan, mag je om me treuren. Maar als ze dood zijn, moet je je leven hervatten." (Zo ga ik het ook doen, in het geval dat.) En dan is ze weg. "Haar vertrek had het huis stom gemaakt. Het gepiep van haar slaapkamerdeur, het getik van haar pumps. [...] Er was opeens zoveel stilte, dat de grens tussen hemzelf en de ruimtes van het huis leek opgeheven. Zijn innerlijke stem hechtte zich aan vloeren, serviesgoed, meubels. In de dingen hoorde hij zichzelf spreken."

Niet alle in eigen beheer gepubliceerde boeken zijn slecht. Niet alle door erkende uitgeverijen gepubliceerde boeken zijn goed. En o, dat grote boek van de literatuur? Dat bestaat dus niet. Er zijn alleen miljoenen kleine boeken, waarvan sommige worden opgepakt en andere niet.